5
10
15
20
25
30
32 H. Hörten, Cusanus-Texte V. Brixener Dokumente • Erste Sammlung
(93) Item an ne in parochia sint periuri, virginum violatores, presertim
sanctimonialium, et incendiarii aut aliqui, qui nouam sectam sub aliqua
specie humilitatis aut sanctitatis introducere nituntur et alios secum trahant.
(94) Item an parochiani omni septimana in die dominico missam
audiant et similiter annuatim semel confiteantur et corpus domini recipiant
et si qui non, quare illud omittant.
(95) Item an ne ibidem sint coniuges non cohabitantes et quare non.
(96) Item an ne sint aliqui ibi simul cohabitantes tamquam vir et vxor,
quorum matrimonium in facie ecclesie non sit solennisatum.
(97) Item si sint in parochia domus religiosorum uel hospitalia, fiat
inquisicio secundum status eorundem et quomodo seruent vota, specialiter
continentie et paupertatis.44
(98) Item si illich) sint monachi compatres, si obligant ecclesias suasiri
uel alias bona largiuntur in commatres suas.
Deinde inuestigetur quilibet per iuramentum supra prestitum, vt dicat,
si credit aliqua aut sciat fore in ecclesia parochiali circa diuina, circa
personam plebani eorumque sociorum aut syndicorum siue parocbianorum
corrigenda et reformanda.
Rursus applicet se visitator per se uel per suos comites ad audiendum
confessiones46 sibi confiteri volentium uel a plebanis ad episcopum remisso-
rum, presertim in casibus reseruatis, et ibi diligentem instruccionem ad-
hibeat.
„Item si ille, qui deseruit cure, repertus fuerit ydoneus, detur sibi bona
potestas super casibus occidtis reseruatis.“47
Item si non repperiatur talis esse, tunc „instituatur in proximiori loco
vnus idoneus se cidaris uel religiosus tamquam penitentiarius“, ad quem
possint remitti parochiani super casibus reseruatis et super habendo con-
silio in casibus dubiis conscientie. [149r]
„Item pro debita apposicione remediorum per visitantem expedit, ut
habeat et haberi faciat tractatulos breues per parochias in wlgari de exa-
minacione consciende“,48 de decem precepds et aliis accomodis examini
conscientie vniuscuiusque etc.
h) illinc
44 G.: . . . sine approbatione; quomodo curant de pauperibus et specialiter in
spiritualibus et si, antequam recipiantur infirmi, confiteantur quemadmodum fit in
Domo Dei Parisiis. 45 G.: ... et si sic, prohibeantur.
46 G.: . . . diligenter et morose tam magnorum quam parvorum, modis idoneis
et secundum instructiones alibi memoratas, praesertim quoad peccata carnis, quae
difficilius et periculosius extrahuntur; nam in hoc stabit fructus principalissimus
reformationis.
47 G.: ... et praesertim quae sunt repetita et erga iuvenes et feminas.
48 G. zählt hier noch einige weitere Traktate auf und geht dann ausführlich zur
Behandlung der Reservatfälle über.
10
15
20
25
30
32 H. Hörten, Cusanus-Texte V. Brixener Dokumente • Erste Sammlung
(93) Item an ne in parochia sint periuri, virginum violatores, presertim
sanctimonialium, et incendiarii aut aliqui, qui nouam sectam sub aliqua
specie humilitatis aut sanctitatis introducere nituntur et alios secum trahant.
(94) Item an parochiani omni septimana in die dominico missam
audiant et similiter annuatim semel confiteantur et corpus domini recipiant
et si qui non, quare illud omittant.
(95) Item an ne ibidem sint coniuges non cohabitantes et quare non.
(96) Item an ne sint aliqui ibi simul cohabitantes tamquam vir et vxor,
quorum matrimonium in facie ecclesie non sit solennisatum.
(97) Item si sint in parochia domus religiosorum uel hospitalia, fiat
inquisicio secundum status eorundem et quomodo seruent vota, specialiter
continentie et paupertatis.44
(98) Item si illich) sint monachi compatres, si obligant ecclesias suasiri
uel alias bona largiuntur in commatres suas.
Deinde inuestigetur quilibet per iuramentum supra prestitum, vt dicat,
si credit aliqua aut sciat fore in ecclesia parochiali circa diuina, circa
personam plebani eorumque sociorum aut syndicorum siue parocbianorum
corrigenda et reformanda.
Rursus applicet se visitator per se uel per suos comites ad audiendum
confessiones46 sibi confiteri volentium uel a plebanis ad episcopum remisso-
rum, presertim in casibus reseruatis, et ibi diligentem instruccionem ad-
hibeat.
„Item si ille, qui deseruit cure, repertus fuerit ydoneus, detur sibi bona
potestas super casibus occidtis reseruatis.“47
Item si non repperiatur talis esse, tunc „instituatur in proximiori loco
vnus idoneus se cidaris uel religiosus tamquam penitentiarius“, ad quem
possint remitti parochiani super casibus reseruatis et super habendo con-
silio in casibus dubiis conscientie. [149r]
„Item pro debita apposicione remediorum per visitantem expedit, ut
habeat et haberi faciat tractatulos breues per parochias in wlgari de exa-
minacione consciende“,48 de decem precepds et aliis accomodis examini
conscientie vniuscuiusque etc.
h) illinc
44 G.: . . . sine approbatione; quomodo curant de pauperibus et specialiter in
spiritualibus et si, antequam recipiantur infirmi, confiteantur quemadmodum fit in
Domo Dei Parisiis. 45 G.: ... et si sic, prohibeantur.
46 G.: . . . diligenter et morose tam magnorum quam parvorum, modis idoneis
et secundum instructiones alibi memoratas, praesertim quoad peccata carnis, quae
difficilius et periculosius extrahuntur; nam in hoc stabit fructus principalissimus
reformationis.
47 G.: ... et praesertim quae sunt repetita et erga iuvenes et feminas.
48 G. zählt hier noch einige weitere Traktate auf und geht dann ausführlich zur
Behandlung der Reservatfälle über.