DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30652#0233
3- DE CONCILIO
229
stetur aequitas, quae exhiberi tamen solet quibusvis hominibus, etiam
Turcis et Iudaeis, et in causis quibuslibet, etiam quae sunt minimi, apud
Christianos praesertim, momenti: Dentur obiiciendi refutandique vices:
admittantur et excutiantur legitimae probationes ac testimonia tum scrip-
5 torumm, tum dictorum: ita, ut haec omnia dantur, admittuntur et expen-
duntur in quibuslibet controversiis, et dari, admitti et expendi consueve-
runt etiam in controversiis Ecclesiasticis et a laudatissimae olim pietatis
Imperatoribus et sanctissimis Ecclesiarum Episcopis atque Conciliis. Nulla
certe causa est, quae maiore religione et iure debeat inquiri, cognosci et
io iudicari quam haec ipsa. Nam ea rite iudicata restituetur apud nos regnum
Christi11 et quicquid omnino bonorum expeti a nobis potest: perperam
vero iudicata profligabitur regnum Christi et quicquid optabile nobis esse
potest: simul Germaniae certum adducetur exitium tam in hac quam in fu-
tura vita.
15 Gloriatur Cochlaeus de zelo suo in fidem Ecclesiae Catholicae, pro qua
adserenda libenter voluerit iam plus quam viginti annis quodlibet extre-
mum capitis et vitae huius periculum subire, cum quibuslibet adversaria-
rum partium antagonistis:1 et addit luculentum mendacium se° id Lu-
thero Vuormaciae et mihi Ratisponae in faciem dixisse:2 Ratisponae enim
20 semel tantump illum vidi, quod sciam, idque apud Librarium quen- I sja I
dam subsistentem, ubi tum forte eram. Sed nec ibi nec uspiamq alibi de
experiendo mecum coram ullis iudicibus de doctrina et religione Christi
ullum mihi verbum fecit. Vuormaciae autem memini eum Luthero obtu-
lisse disputationem, sed ea lege, ut ille fidei publicae3, qua munitus eo ve-
25 nerat, renunciaret. Id autem erat disputare velle periculo non sui, sed Lu-
theri capitis. Itaque tum haec illius petitio fuit derisa et explosa a bonis
viris. Nam constabat quantopere Pontificii Oratores tum contenderint,
Luthero fidem datam minime esse servandam.
Sed offert nunc rursum se velle mecum experiri iure sub certis iudicibus
30 ad hoc deputandis et quocunque capitis periculo talionisque poenam sub-
iturum se recipit, nisi me convicerit et errorum in fide et criminum in
m) Drf.: Scnptorum.
n) Drf.: Cbnsti.
o) Drf.: Se.
p) Das zweite »t« ist m der Zeile nach unten verschoben.
q) Das »1« lst m der Zeile nach oben verschoben.
1. Vgl. Cochlaens, Epistola, Bl. 13b (s. unten S.236,8-12).
2. Vgl. Cochlaeus, Epistola, Bl. 13b (s. unten S. 236,12-15).
3. Gemeint lst das (freie) Geleit, das mit Redefreiheit einhergeht; vgl. Grimm 5 (= IV,
1,2), Sp. 2989; Georges I, S. 2751; DRW 3, Sp. 1581 f. Cochlaeus hatte 1521m Worms von
Luther gefordert, er solle sein sicheres Geleit aufgeben und mit lhm »bis aufs Feuer und
Schwert disputieren«; vgl. Brecht, Martin Luther, Bd. 1, S. 445; WA 11, S. 292.
Ad quale se iudicium
Cochlaeus offerat
229
stetur aequitas, quae exhiberi tamen solet quibusvis hominibus, etiam
Turcis et Iudaeis, et in causis quibuslibet, etiam quae sunt minimi, apud
Christianos praesertim, momenti: Dentur obiiciendi refutandique vices:
admittantur et excutiantur legitimae probationes ac testimonia tum scrip-
5 torumm, tum dictorum: ita, ut haec omnia dantur, admittuntur et expen-
duntur in quibuslibet controversiis, et dari, admitti et expendi consueve-
runt etiam in controversiis Ecclesiasticis et a laudatissimae olim pietatis
Imperatoribus et sanctissimis Ecclesiarum Episcopis atque Conciliis. Nulla
certe causa est, quae maiore religione et iure debeat inquiri, cognosci et
io iudicari quam haec ipsa. Nam ea rite iudicata restituetur apud nos regnum
Christi11 et quicquid omnino bonorum expeti a nobis potest: perperam
vero iudicata profligabitur regnum Christi et quicquid optabile nobis esse
potest: simul Germaniae certum adducetur exitium tam in hac quam in fu-
tura vita.
15 Gloriatur Cochlaeus de zelo suo in fidem Ecclesiae Catholicae, pro qua
adserenda libenter voluerit iam plus quam viginti annis quodlibet extre-
mum capitis et vitae huius periculum subire, cum quibuslibet adversaria-
rum partium antagonistis:1 et addit luculentum mendacium se° id Lu-
thero Vuormaciae et mihi Ratisponae in faciem dixisse:2 Ratisponae enim
20 semel tantump illum vidi, quod sciam, idque apud Librarium quen- I sja I
dam subsistentem, ubi tum forte eram. Sed nec ibi nec uspiamq alibi de
experiendo mecum coram ullis iudicibus de doctrina et religione Christi
ullum mihi verbum fecit. Vuormaciae autem memini eum Luthero obtu-
lisse disputationem, sed ea lege, ut ille fidei publicae3, qua munitus eo ve-
25 nerat, renunciaret. Id autem erat disputare velle periculo non sui, sed Lu-
theri capitis. Itaque tum haec illius petitio fuit derisa et explosa a bonis
viris. Nam constabat quantopere Pontificii Oratores tum contenderint,
Luthero fidem datam minime esse servandam.
Sed offert nunc rursum se velle mecum experiri iure sub certis iudicibus
30 ad hoc deputandis et quocunque capitis periculo talionisque poenam sub-
iturum se recipit, nisi me convicerit et errorum in fide et criminum in
m) Drf.: Scnptorum.
n) Drf.: Cbnsti.
o) Drf.: Se.
p) Das zweite »t« ist m der Zeile nach unten verschoben.
q) Das »1« lst m der Zeile nach oben verschoben.
1. Vgl. Cochlaens, Epistola, Bl. 13b (s. unten S.236,8-12).
2. Vgl. Cochlaeus, Epistola, Bl. 13b (s. unten S. 236,12-15).
3. Gemeint lst das (freie) Geleit, das mit Redefreiheit einhergeht; vgl. Grimm 5 (= IV,
1,2), Sp. 2989; Georges I, S. 2751; DRW 3, Sp. 1581 f. Cochlaeus hatte 1521m Worms von
Luther gefordert, er solle sein sicheres Geleit aufgeben und mit lhm »bis aufs Feuer und
Schwert disputieren«; vgl. Brecht, Martin Luther, Bd. 1, S. 445; WA 11, S. 292.
Ad quale se iudicium
Cochlaeus offerat