DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30530#0664
660 ii.1. confessio tetrapolitana
lum ceremoniis institui oportuerit, attamen imagines ˢ huc conducere, ut docerent
et monerent ᵗ , tam non agnovit deus, ut habere illas cum primis
vetuerit. Et si dicatur vetuisse ᵘ habere imagines quae colerentur, statim consequitur,
cum omnes adorari pridem ceperint, iam vel ᵛ propter ʷ offendiculum
submovendas ʷ . Sunt enim in ecclesia omnia instituenda ad certam edifi- 5
cationem, nedum nihil ˣ ferendum, quod queat occasionem dare ruinae. Nihil
vero adferre comodi. Etenim ʸ quod de admonendo obiici solet divus Athanasius
confutans gentes eadem ᶻ excusatori utentes ᶻ sic reiicit: »dicant, queso ᵃ ,
quo pacto per symulacra noscatur deus an per circumpositam illis materiam,
an per inductam materiae formam? Si ob materiam, que iam formae necessi- 10
tas, ut non prius etiam quam ista fingerentur, per omnem prorsus materiam
ᵇ omnia aperuerit ᵇ deus, cum omnia testentur gloriam suam ᶜ ? Porro si superducta
ᵈ effigies divinae cognitionis causa est, quid iam pictura ceteraque
materia opus est, ac non magis per ipsa vera animalia, quorum formae simulacra
sunt, deus cognoscitur? Nam clarius profecto dei gloria innotesceret, si 15
per animata rationabilia ᵉ et irrationabilia, quam per inanimata atque imobilia
manifestaretur« ¹ . Cum ergo intelligendi ᶠ dei gratia ᵍ sculpitis aut fingitis
imagines, rem profecto mimine dignam facitis. Hec ille. Lactantius quoque
multa contra hunc praetextum libro 2°. ʰ divinarum institutionum ʰ disseruit ² .
Omnino enim ei qui dei operum ⁱ admoneri cum fructu potest, ille ʲ preter ad- 20
hortationis verbum ipsa dei viva veraque opera ᵏ longe efficatius ³ ˡ in sensatis
simulacras ᵐ proderunt ˡ . Hanc cum suam esse sententiam de imaginibus,
s) imagines et statuas: a.
t) monerent rudiores: A.
u) vetuisse Deum: A.
v) si nihil aliud: a.
w)–w) offendiculum e templis submovendas esse universas: A.
x) aliquid: A.
y) Praeterea: a, A.
z)–z) utentes excusatione: a; caussatione sua idola defendentes: A.
a) quaeso: A.
b)–b) apparuerit: A.
c) illius: a.
d) superinducta: a.
e) rationalia: a.
f) Schrf.: inteligendi: d.
g) gratia aut: a.
h)–h) über der Zeile nachgetragen und eingewiesen für gestr.: de institutis: d.
i) operum omnium: a; fehlt in A.
j) illi: a; fehlt in A.
k) opera huc: A.
l)–l) conducent, vanis illis simulachris, quae parant homines: A.
m) simulachris: a.
1. Athanasius, Oratio contra gentes 20 (PG 25, Sp.40 f.).
2. Laktanz, Divinae institutiones 2,2 (PL 6, Sp. 258–262; CSEL 19, S.99–103).
3. sc. efficacius.
lum ceremoniis institui oportuerit, attamen imagines ˢ huc conducere, ut docerent
et monerent ᵗ , tam non agnovit deus, ut habere illas cum primis
vetuerit. Et si dicatur vetuisse ᵘ habere imagines quae colerentur, statim consequitur,
cum omnes adorari pridem ceperint, iam vel ᵛ propter ʷ offendiculum
submovendas ʷ . Sunt enim in ecclesia omnia instituenda ad certam edifi- 5
cationem, nedum nihil ˣ ferendum, quod queat occasionem dare ruinae. Nihil
vero adferre comodi. Etenim ʸ quod de admonendo obiici solet divus Athanasius
confutans gentes eadem ᶻ excusatori utentes ᶻ sic reiicit: »dicant, queso ᵃ ,
quo pacto per symulacra noscatur deus an per circumpositam illis materiam,
an per inductam materiae formam? Si ob materiam, que iam formae necessi- 10
tas, ut non prius etiam quam ista fingerentur, per omnem prorsus materiam
ᵇ omnia aperuerit ᵇ deus, cum omnia testentur gloriam suam ᶜ ? Porro si superducta
ᵈ effigies divinae cognitionis causa est, quid iam pictura ceteraque
materia opus est, ac non magis per ipsa vera animalia, quorum formae simulacra
sunt, deus cognoscitur? Nam clarius profecto dei gloria innotesceret, si 15
per animata rationabilia ᵉ et irrationabilia, quam per inanimata atque imobilia
manifestaretur« ¹ . Cum ergo intelligendi ᶠ dei gratia ᵍ sculpitis aut fingitis
imagines, rem profecto mimine dignam facitis. Hec ille. Lactantius quoque
multa contra hunc praetextum libro 2°. ʰ divinarum institutionum ʰ disseruit ² .
Omnino enim ei qui dei operum ⁱ admoneri cum fructu potest, ille ʲ preter ad- 20
hortationis verbum ipsa dei viva veraque opera ᵏ longe efficatius ³ ˡ in sensatis
simulacras ᵐ proderunt ˡ . Hanc cum suam esse sententiam de imaginibus,
s) imagines et statuas: a.
t) monerent rudiores: A.
u) vetuisse Deum: A.
v) si nihil aliud: a.
w)–w) offendiculum e templis submovendas esse universas: A.
x) aliquid: A.
y) Praeterea: a, A.
z)–z) utentes excusatione: a; caussatione sua idola defendentes: A.
a) quaeso: A.
b)–b) apparuerit: A.
c) illius: a.
d) superinducta: a.
e) rationalia: a.
f) Schrf.: inteligendi: d.
g) gratia aut: a.
h)–h) über der Zeile nachgetragen und eingewiesen für gestr.: de institutis: d.
i) operum omnium: a; fehlt in A.
j) illi: a; fehlt in A.
k) opera huc: A.
l)–l) conducent, vanis illis simulachris, quae parant homines: A.
m) simulachris: a.
1. Athanasius, Oratio contra gentes 20 (PG 25, Sp.40 f.).
2. Laktanz, Divinae institutiones 2,2 (PL 6, Sp. 258–262; CSEL 19, S.99–103).
3. sc. efficacius.