DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30627#0424
Brandenburg-Ansbach-Kulmbach II
dominus M. Caspar Loenerus pastor et D.Nicolaus
Medlerus ludimoderator, sub initium repurgatae doc-
trinae cum scriptis propheticis et apostolicis ubique
convenientis, quam patres nostri tum avide amplec-
tebantur, non modo verbum Dei pure et sincere
docuerunt et sacramenta iuxta institutionem Christi
administrarunt, sed etiam ceremonias ad bonum
ordinem et disciplinam seu paedagogiam rudiorum
et ad tranquillitatem dignitatemque publicorum
congressuum ornandam utiles conservari voluerunt,
ut actus sacri matutini, diurni, vespertini piis lectio-
nibus, cantionibus, precibus, examina rudiorum seu
catechisis, copulationes sponsorum et sponsarum,
baptismus, coena Domini, deductiones funerum cae-
teraque a religiosa antiquitate nobis relicta iuxta
praeceptum Paulinum εύσχημόνωσ καί κατά τάξιν
[1.Kor. 14,40] expedirentur, quamvis ludicras illas,
superstitiosas et cum verbo Dei pugnantes ceremo-
nias operis fiducia, quasi essent justitia coram Deo
et ad ad salutem necessariae, a pontificiis munitas,
monachorum videlicet tonsuram et vestitum, gesti-
culationes sacrificulorum in sacris processiones cum
statuis, vexillis, crucibus ligneis, pompam festi cor-
poris Christi impiam et transportationem euchari-
stiae ad aegrotum, quae a plebano, multis ipsum
sequentibus publice olim fiebat, circumductionem
item asini dominica Palmarum, die Parasceues de-
positionem crucis in sepulcrum et hanc secutas ex-
cubias et psalmorum sine mente sonos usque at Chri-
sti resurrectionem, populo ridicule monstratam, ex-
tensos, invocationes hominum defunctorum, cultum
statuarum, missas pro defunctis, indulgentias pa-
pales et alia5 mox reiecerint.
Ut autem secuturis temporibus sciri et a succes-
soribus ipsorum eodem modo observari posset id,
quod magno labore hi viri ante annos LXIII6 mu-
tata, iam in nostra civitate et abolita pontificiorum
religione impia, in laudem Christi et ecclesiae utili-
tatem susceperunt uterque suarum satagens rerum
5 Über diese Gebräuche z. B.Weißmann, Pfarrschule
13 f. (nach Widmanns Chronik).
6 Also seit 1529. 7 Dazu vgl. die Einleitung. S. 303 !
8 1565-1570 Kantor in Hof (Simon, BPfB 585).
Seine Nachfolger waren: Stieber Daniel (1570—75;
† 1588 als Pfarrer in Stammbach) (Simon, BPfB
2442); Matth. Clodius, (1575-† 1581) (Dietlein
8, 481);
posteritatisque rationem habens ordinem agendo-
rum, ut vocant, scriptum nobis reliquerunt. Ac Loe-
nerus quidem omnes actus sacros vernacula lingua
conscriptos in peculiari libro, quo diebus festis ad-
huc utuntur ecclesiae ministri, Medlerus vero in codi-
cibus manuscriptis, scholae nostrae dicatis, cantica
per totius anni circitum usurpanda, in chorali et
figurali musica delineata, suae pietatis et diligentiae
indicium apud posteros extare voluit7.
Hinc collectus liber, omnes cantilenas, choraliter
et figuraliter, singulis anni tam sacris quam profestis
diebus ordine decantantas complectens, olim in
templo S.Michaelis visebatur. Post autem quorum-
dam cantorum ignavorum et impiorum (dominum
Nicolaum Flessaeum8 secutorum) petulantia idem
subtractus clam fuit, ne videlicet omnia pro libito
et, prout in buccam singula veniebant, cantantibus
is obstaculo esset eosque confunderet; pietatis ni-
mirum studio in dies frigescente et post domini Ja-
cobi Schlemmeri9 et collegarum eius tempora vix
amplius haerente.
Quoniam autem liber hic, de quo dixi, multos iam
annos desideratus est, cuius usus tamen ludimode-
ratoribus et cantoribus admodum fuit necessarius,
timendumque est, ne ordo canticorum piarumque
ceremoniarum in nostra ecclesia usitatarum in hoc
impio seculo vel ex odio εύταξίασ καί κύσεβίασ
vel etiam ex ignorantia et supina negligentia plane
obliteretur, quia etiam nonnulla probabili ratione
immutata sunt:
Cantilenis enim quibusdam harmonicis (veteribus
tamen), quibus propitiae defuerunt charites, prae-
stantissimorum artificum cantiones lectissimae et
suavissimae successerunt. Nonnihil etiam largien-
dum fuit hominum impietati et socordiae, qui actus
sacros tanque nimis prolixos fastidiebant adeo, ut
nocturnum officium in die Nativitatis Christi et Pa-
schalis olim hora secunda a media nocte tribus anti-
phonis, tribus psalmis, tribus responsoriis tribusque
9 1541 Rektor der Lateinschule, dann his 1570 des
Gymnasiums, † 1580 (K. Dietsch, Beiträge zur
Geschichte des Gymnasiums Hof 1. Teil 1896 [Gym-
nasialprogramm Hof] 15-18. -Weißmann, Matri-
kel XXXVII. - Weißmann, Pfarrschule 24. -
Dietlein 1, 2).
406
dominus M. Caspar Loenerus pastor et D.Nicolaus
Medlerus ludimoderator, sub initium repurgatae doc-
trinae cum scriptis propheticis et apostolicis ubique
convenientis, quam patres nostri tum avide amplec-
tebantur, non modo verbum Dei pure et sincere
docuerunt et sacramenta iuxta institutionem Christi
administrarunt, sed etiam ceremonias ad bonum
ordinem et disciplinam seu paedagogiam rudiorum
et ad tranquillitatem dignitatemque publicorum
congressuum ornandam utiles conservari voluerunt,
ut actus sacri matutini, diurni, vespertini piis lectio-
nibus, cantionibus, precibus, examina rudiorum seu
catechisis, copulationes sponsorum et sponsarum,
baptismus, coena Domini, deductiones funerum cae-
teraque a religiosa antiquitate nobis relicta iuxta
praeceptum Paulinum εύσχημόνωσ καί κατά τάξιν
[1.Kor. 14,40] expedirentur, quamvis ludicras illas,
superstitiosas et cum verbo Dei pugnantes ceremo-
nias operis fiducia, quasi essent justitia coram Deo
et ad ad salutem necessariae, a pontificiis munitas,
monachorum videlicet tonsuram et vestitum, gesti-
culationes sacrificulorum in sacris processiones cum
statuis, vexillis, crucibus ligneis, pompam festi cor-
poris Christi impiam et transportationem euchari-
stiae ad aegrotum, quae a plebano, multis ipsum
sequentibus publice olim fiebat, circumductionem
item asini dominica Palmarum, die Parasceues de-
positionem crucis in sepulcrum et hanc secutas ex-
cubias et psalmorum sine mente sonos usque at Chri-
sti resurrectionem, populo ridicule monstratam, ex-
tensos, invocationes hominum defunctorum, cultum
statuarum, missas pro defunctis, indulgentias pa-
pales et alia5 mox reiecerint.
Ut autem secuturis temporibus sciri et a succes-
soribus ipsorum eodem modo observari posset id,
quod magno labore hi viri ante annos LXIII6 mu-
tata, iam in nostra civitate et abolita pontificiorum
religione impia, in laudem Christi et ecclesiae utili-
tatem susceperunt uterque suarum satagens rerum
5 Über diese Gebräuche z. B.Weißmann, Pfarrschule
13 f. (nach Widmanns Chronik).
6 Also seit 1529. 7 Dazu vgl. die Einleitung. S. 303 !
8 1565-1570 Kantor in Hof (Simon, BPfB 585).
Seine Nachfolger waren: Stieber Daniel (1570—75;
† 1588 als Pfarrer in Stammbach) (Simon, BPfB
2442); Matth. Clodius, (1575-† 1581) (Dietlein
8, 481);
posteritatisque rationem habens ordinem agendo-
rum, ut vocant, scriptum nobis reliquerunt. Ac Loe-
nerus quidem omnes actus sacros vernacula lingua
conscriptos in peculiari libro, quo diebus festis ad-
huc utuntur ecclesiae ministri, Medlerus vero in codi-
cibus manuscriptis, scholae nostrae dicatis, cantica
per totius anni circitum usurpanda, in chorali et
figurali musica delineata, suae pietatis et diligentiae
indicium apud posteros extare voluit7.
Hinc collectus liber, omnes cantilenas, choraliter
et figuraliter, singulis anni tam sacris quam profestis
diebus ordine decantantas complectens, olim in
templo S.Michaelis visebatur. Post autem quorum-
dam cantorum ignavorum et impiorum (dominum
Nicolaum Flessaeum8 secutorum) petulantia idem
subtractus clam fuit, ne videlicet omnia pro libito
et, prout in buccam singula veniebant, cantantibus
is obstaculo esset eosque confunderet; pietatis ni-
mirum studio in dies frigescente et post domini Ja-
cobi Schlemmeri9 et collegarum eius tempora vix
amplius haerente.
Quoniam autem liber hic, de quo dixi, multos iam
annos desideratus est, cuius usus tamen ludimode-
ratoribus et cantoribus admodum fuit necessarius,
timendumque est, ne ordo canticorum piarumque
ceremoniarum in nostra ecclesia usitatarum in hoc
impio seculo vel ex odio εύταξίασ καί κύσεβίασ
vel etiam ex ignorantia et supina negligentia plane
obliteretur, quia etiam nonnulla probabili ratione
immutata sunt:
Cantilenis enim quibusdam harmonicis (veteribus
tamen), quibus propitiae defuerunt charites, prae-
stantissimorum artificum cantiones lectissimae et
suavissimae successerunt. Nonnihil etiam largien-
dum fuit hominum impietati et socordiae, qui actus
sacros tanque nimis prolixos fastidiebant adeo, ut
nocturnum officium in die Nativitatis Christi et Pa-
schalis olim hora secunda a media nocte tribus anti-
phonis, tribus psalmis, tribus responsoriis tribusque
9 1541 Rektor der Lateinschule, dann his 1570 des
Gymnasiums, † 1580 (K. Dietsch, Beiträge zur
Geschichte des Gymnasiums Hof 1. Teil 1896 [Gym-
nasialprogramm Hof] 15-18. -Weißmann, Matri-
kel XXXVII. - Weißmann, Pfarrschule 24. -
Dietlein 1, 2).
406