82

Aristophanes

fr. 11 K.-A. (12 K.)
Schol. (VTLh) Ar. Pac. 741c
τινες δέ φασι11 (και add. Lh) εις Κρατϊνον αίνίττεσθαι (om. Lh) ώς τοιαϋτα ποιοΰντα
δράματα (π. δ. VT: δ. πεποιηκότα Lh). έπεπόλασε δέ τότε ταύτα τά λήμματα/1
καί αύτός δέ ό Αριστοφάνης ώς γαστρίμαργον τόν Ήρακλέα κωμωδεΐ καί έν Όρνισι
(1583-90. 1601-4) καί έν Αίολοσίκωνι (αίωλοσίκωνι V, αίολοσικώνι Γ).νΓίΗ
Einige sagen, (er) spiele auf Kratinos an, der derartige Stücke geschrieben habe. Diese
Themen waren damals beliebt. Aber auch Aristophanes selbst verspottet Herakles als
gefräßig (gastrimargos) in den Vögeln (1583-90. 1601-4) und im Aiolosikön.
Diskussionen Dindorf 1829, 84-5 (~ Dindorf 1835, 564-5, Dindorf 1838a,
464, Dindorf 1869, IV 193); Bergk ap. Meineke II.2 (1840) 949; Bothe 1844b, 11;
Kock I (1880) 395; Blaydes 1885, 10; Rogers 1907, xxiv. xxvi; Moessner 1907,
67; Schmid 1946, 221 mit Anm. 7; Galinsky 1972, 86; Kassel/Austin, PCGIII.2
(1984) 39-40; Degani 1987, 47; Perusino 1987, 62-3. 63; Gil 1989, 52 (= Gil 2010,
79); Sutton 1990, 93; Mastromarco 1994a, 81; Wilkins 2000, 92 mit Anm. 158;
Zimmermann 2011, 780; Pellegrino 2015, 44-5; Halliwell 2015, 235.
Zitatkontext In einem Scholion zu Ar. Pac. 741 τούς τ’ Ήρακλέας τούς
μάττοντας καί τούς πεινώντας εκείνους (in einer Aufzählung von konven-
tionellen Komödienthemen, von denen sich Aristophanes distanziert) wird
bemerkt, dass auch Aristophanes selbst dieselben Themen in anderen Stücken
verwendet habe (neben den im Scholion erwähnten Stellen vgl. auch Ar. Ran.
62-5. 107. 549-76; vgl. Olson 1998, 219 ad Ar. Pac. 741). Zu dem Hinweis auf
Kratinos und zu έπεπόλασε δέ τότε ταύτα τά λήμματα vgl. Schol. Ar. Pac.
741e (Cratin. fr. 346). Ein ähnlicher Hinweis findet sich auch im Scholion zu
Ar. Vesp. 60 (Ηρακλής τό δεΐπνον έξαπατώμενος), wo allerdings von vor den
Wespen aufgeführten Stücken die Rede ist: έν τοΐς προ τούτου δεδιδαγμένοις
δράμασιν είς τόν Ήρακλέους απληστίαν πολλά προείρηται. ποιούσι δέ τόν
Ηρακλέα τού γελοίου χάριν κεκλημένον είς δεΐπνον καί δυσχεραίνοντα διά
τό βραδέως αύτώ παρατιθέναι τά όή/α.
Zu γαστρίμαργος (einem in der Komödie nicht bezeugten Wort) vgl. in
Bezug auf die Darstellung des Herakles in der Komödie auch Schol. Dion. Thr.
p. 475,12-16 Hilg. [GrGr 1.3] (aus Heliodor) άλλ’ εϊ μοι λέγεις, ότι καί ή κωμω-
δία ήρωϊκά έχει πρόσωπα, ώς οί Βάτραχοι Άριστοφάνους τόν τε Διόνυσον καί
τόν Ήρακλέα, λέγω προς ταύτα, ότι πρώτον μεν κατά τό σπάνιον, έπειτα <δέ>
καί έπί γέλωτι ταύτα εισάγει τά πρόσωπα· εισφέρει γάρ τόν μεν Διόνυσον
κίναιδον, τόν δέ Ήρακλέα γαστρίμαργον.