DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.41731#0493
10. Bekenntnis der Dithmarscher Kirche zum lutherischen Abendmahl 1556
10. Bekenntnis der Dithmarscher Kirche zum lutherischen Abendmahl“
[nach 23. Juni] 1556
De Coena Domini Confessio Ecclesiae Dithmariensis
Gratia et pax per Christum Filium Dei. Intellexi-
mus, viri ornatissimi, magno cum dolore, Iohannem
Calvinum1 Sacramentariorum antesignanum ves-
trae ac universis Ecclesiis Saxoniae facessere haud
parum negotii, dum pestilenti dogmate suo de Coe-
na Domini in eas serpit atque exitiale venenum
suum tecte transfundit, cui malo obsistendum erit,
serpit enim ut Cancer, uti publico et communi in-
cendio, ne porro pergat sese hisce Ecclesiis, specie
pietatis et veritatis, ingerere, prothei enim more in-
vertunt se Sacramentarii in mille formas, sunt nam-
queb hydra illa multorum capitum. Nam aliud
Carolstadius2, aliud Cinglius3, | aliud vero Oecolam-
padius4 de essentia Coenae Domini commenti sunt
et verbis Christi assuerunt, ut taceatur de promis-
cuis et gregariis eorum asseclis, quorum singuli alias
atque alias interpretationes comminiscuntur.
Phanatici spiritus igitur Pseudoprophetae et fal-
si Doctores cum sint, qui gregem Domini Lupina
rapacitate sub ovina specie invadunt5, operae pre-
tium erit, illos ab ovili Christi arcere illisque in
faciem resistere, ne lupi dissimulentur esse lupi, ne
incautos et resistendo impotentiores rapiant, disper-
gant, devorent.
Idcirco cum omnes pii ac religiosi viri necessi-
tudine sint devincti in Christo, quos uno eodemque
spiritu doctrina et fide coniunxit hancque coniunc-
tionem confessione aliqua tanquam subsidiaria ope-
a Textvorlage (Druck) im Anhang von: Joachim West-
phal, Confessio fidei de eucharistiae sacramento, in qua
ministri ecclesiarum Saxoniae solidis argumentis sacra-
rum literarum astruunt corporis et sanguinis Domini
nostri Jesu Christi praesentiam in coena sancta, et de
libro Joannis Calvini ipsis dedicato respondent. ... Mag-
deburgae 1557. Abdruck: Neocorus, Chronik 2,
S. 103-107. Abdruck in dt. Übersetzung: Feddersen,
Schleswig-Holstein und die lutherische Konkordie,
S. 203 f. Nr. 2 (ohne Unterschriftenliste).
ra declarare necesse esse existimemus nostraque suf-
fragia vestris Ecclesiis addere, ne silentio
intempestivo ad Calvini ac suorum sodalium ver-
sutas ac elaboratas corruptelas verborum Christi in
Coena Domini torpescamus neque fautores et ad-
iutores apud simplices et harum rerum ignaros
aestimemur, ac illi sese nostris auditoribus subdole
immisceant, placuit, viri integerrimi, nostra confes-
sione nobiscum in acie stare ac publico adversario
resistere, ne in gregem Sanguine Christi redemptum,
pro suo arbitrio grassetur.
Confessio igitur viginti quatuor Ecclesiarum
Dithmariae ac totius ordinis Ecclesiasticorum viro-
rum, qui nobiscum agunt in vinea Domini unanimi
consensu aedita, haec esto:
In Coena Domini, quantum ad intellectum verbo-
rum Christi ibidem attinet, simplicem nativum ac
germanum sensum, ut in Grammatica et certa si-
gnificatione sonant, accipimus, intelligi-1 mus et ex-
ponimus. Quemadmodum et sanctae memoriae D.
Martinus Lutherus6, summus ille Achilles, Sacra-
mentariorum debellator, intellexit, confessus est et
strenue docuit, uti pulcherrima et invicta (invitis
Sacramentariis omnibus) ipsius scripta meridiana
luce clarius testantur, item et Augustana Confes-
sio7. Nec ullas Synechdochas, Metaphoras, Met-
onymias aut quoscunque TYopos admittimus, quos
b Im Druck: nanque.
1 Johannes Calvin (1509-1564).
2 Andreas Bodenstein, gen. Karlstadt (um 1486-1541).
3 Huldrych Zwingli (1584-1531).
4 Johannes Oekolampad (1482-1531).
5 Vgl. Mt 7,15.
6 Martin Luther (1483-1546).
7 Confessio Augustana von 1530, BSELK S. 85-225.
473
10. Bekenntnis der Dithmarscher Kirche zum lutherischen Abendmahl“
[nach 23. Juni] 1556
De Coena Domini Confessio Ecclesiae Dithmariensis
Gratia et pax per Christum Filium Dei. Intellexi-
mus, viri ornatissimi, magno cum dolore, Iohannem
Calvinum1 Sacramentariorum antesignanum ves-
trae ac universis Ecclesiis Saxoniae facessere haud
parum negotii, dum pestilenti dogmate suo de Coe-
na Domini in eas serpit atque exitiale venenum
suum tecte transfundit, cui malo obsistendum erit,
serpit enim ut Cancer, uti publico et communi in-
cendio, ne porro pergat sese hisce Ecclesiis, specie
pietatis et veritatis, ingerere, prothei enim more in-
vertunt se Sacramentarii in mille formas, sunt nam-
queb hydra illa multorum capitum. Nam aliud
Carolstadius2, aliud Cinglius3, | aliud vero Oecolam-
padius4 de essentia Coenae Domini commenti sunt
et verbis Christi assuerunt, ut taceatur de promis-
cuis et gregariis eorum asseclis, quorum singuli alias
atque alias interpretationes comminiscuntur.
Phanatici spiritus igitur Pseudoprophetae et fal-
si Doctores cum sint, qui gregem Domini Lupina
rapacitate sub ovina specie invadunt5, operae pre-
tium erit, illos ab ovili Christi arcere illisque in
faciem resistere, ne lupi dissimulentur esse lupi, ne
incautos et resistendo impotentiores rapiant, disper-
gant, devorent.
Idcirco cum omnes pii ac religiosi viri necessi-
tudine sint devincti in Christo, quos uno eodemque
spiritu doctrina et fide coniunxit hancque coniunc-
tionem confessione aliqua tanquam subsidiaria ope-
a Textvorlage (Druck) im Anhang von: Joachim West-
phal, Confessio fidei de eucharistiae sacramento, in qua
ministri ecclesiarum Saxoniae solidis argumentis sacra-
rum literarum astruunt corporis et sanguinis Domini
nostri Jesu Christi praesentiam in coena sancta, et de
libro Joannis Calvini ipsis dedicato respondent. ... Mag-
deburgae 1557. Abdruck: Neocorus, Chronik 2,
S. 103-107. Abdruck in dt. Übersetzung: Feddersen,
Schleswig-Holstein und die lutherische Konkordie,
S. 203 f. Nr. 2 (ohne Unterschriftenliste).
ra declarare necesse esse existimemus nostraque suf-
fragia vestris Ecclesiis addere, ne silentio
intempestivo ad Calvini ac suorum sodalium ver-
sutas ac elaboratas corruptelas verborum Christi in
Coena Domini torpescamus neque fautores et ad-
iutores apud simplices et harum rerum ignaros
aestimemur, ac illi sese nostris auditoribus subdole
immisceant, placuit, viri integerrimi, nostra confes-
sione nobiscum in acie stare ac publico adversario
resistere, ne in gregem Sanguine Christi redemptum,
pro suo arbitrio grassetur.
Confessio igitur viginti quatuor Ecclesiarum
Dithmariae ac totius ordinis Ecclesiasticorum viro-
rum, qui nobiscum agunt in vinea Domini unanimi
consensu aedita, haec esto:
In Coena Domini, quantum ad intellectum verbo-
rum Christi ibidem attinet, simplicem nativum ac
germanum sensum, ut in Grammatica et certa si-
gnificatione sonant, accipimus, intelligi-1 mus et ex-
ponimus. Quemadmodum et sanctae memoriae D.
Martinus Lutherus6, summus ille Achilles, Sacra-
mentariorum debellator, intellexit, confessus est et
strenue docuit, uti pulcherrima et invicta (invitis
Sacramentariis omnibus) ipsius scripta meridiana
luce clarius testantur, item et Augustana Confes-
sio7. Nec ullas Synechdochas, Metaphoras, Met-
onymias aut quoscunque TYopos admittimus, quos
b Im Druck: nanque.
1 Johannes Calvin (1509-1564).
2 Andreas Bodenstein, gen. Karlstadt (um 1486-1541).
3 Huldrych Zwingli (1584-1531).
4 Johannes Oekolampad (1482-1531).
5 Vgl. Mt 7,15.
6 Martin Luther (1483-1546).
7 Confessio Augustana von 1530, BSELK S. 85-225.
473