DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30664#0207
1a. Reformationsbüchlein 1543 - Lateinische Fassung
[13.] De pupillis74
Post provisionem pauperum proxima cura debetur
pupillis, quos Deus in pluribus locis veteris testa-
menti diligentissime commendat magistratibus et
sese illorum iudicem ac protectorem pollicetur fu-
turum75. Cum autem compertum sit in bonis pupill-
orum varias iniquitates saepenumero committi, se-
cundum aequissimam formam iuris illis duximus
succurendum, ne quis pius tutelae administrator in-
scius eiusmodi iusticiae gravius impingat et concitet
in se furorem Dei vindicis pupillorum. Quamobrem
constitutum est, ut inte-| D v | gra hereditas pupill-
orum per ordinatos e senatu viros diligenter con-
scripta et obsignata in praetorio conservetur et pu-
pillis ex ea de honesta educatione subveniatur. At si
quis extra hanc ordinationem testamento scriptus
sit tutor, absque autoritate senatus nullo modo tu-
telam administret nec bona pupillorum, nisi prius
per magistratum conscripta, in potestatem accipere
audeat. Cum autem tutoris praecipuum officium sit,
ne indefensum pupillum relinquat, minime videtur
defendi, cum non fit nomine illius, quod quilibet pa-
ter familias idoneus in rebus propriis faceret. De
omnibus ergo, quae tutor fecit, cum facere non de-
beret, item de his, quae non fecit, praestabit dolum
et culpam et quantam in suis rebus diligentiam.
Quod si pupillus aetate, metu vel calliditate tu-
toris circumscriptus inciderit in captionem, causa
cognita a iudice, in integrum restituatur. Nam cum
pupillus ex nullo contractu sine tutoris autoritate
obligari possit (quoniam iuxta regulam iuris pupillis
nec velle nec nolle in ea aetate creditur), nulla ae-
quitatis ratio permittit, ut in rem suam tutor au-
toritatem accommodet, quo cum alterius detrimen-
to et iniuria fiat locupletior. Nec vero recte faciunt,
qui pupillis bonae indolis impensas ad institutio-
nem et necessaria studia praetextu fidelioris dispen-
sationis denegant et fingunt sese illis integras con-
servaturos opes ad tempus, quo | D 2 r | illis minus
74 Darauf beruhend KO 1547, tit. 12: De tutela pupillorum
= unten S. 218.
75 Vgl. Ex 22,22, Dtn 10,18, Dtn 24,17, Dtn 27,19, 2Mak
8,30.
76 In der deutschen Fassung fehlt dieses Kapitel.
indigebunt. Verum utcunque ista contingant, officio
tutoris incumbit rationes actus sui pupillo praesen-
tibus ordinatis magistratibus reddere, quorum iu-
stam sententiam absque voluntate pupillorum per
verecundiam aut timorem extorta ratam haberi de-
cernimus. Nec permittendum tutori, tantum in ra-
tionibus reputare, quantum impendit, si plus quam
opus fuit inutiliter impenderit, sed ut solum id re-
cuperet, quod praestare debuit. Quod si qua iusta
causa suspectus tutor fuerit, debet per magistratum
a tutela removeri et tutela aliis bonae fidei viris
commendari.
[14.] De libertate Christiana76
Postremo qualis sit ratio Christianae libertatis, ex
multorum testimoniis non potest esse ignotum iis,
qui veritatem diligunt. Quod tamen nonnulli calum-
niantur nos licentius egisse in iis, quae non modo
sunt libera, verum etiam a Deo ipso instituta, sciant
posthac et persuasum habeant, quod ab ecclesia ca-
tholica et orthodoxa fide atque ipsa evangelicae ve-
ritatis doctrina in nullam parem declinavimus. Nam
quod de matrimonio sacerdotum inaniter obiiciunt
et criminantur, cum etiam ipsorum sententia ma-
trimonium numeretur inter sacramenta. Sacramen-
tum non potest esse aliquid malum. Igitur iis, qui
continere non possunt, potius erat praecipiendum
quam prohibendum, praecipue quod apostolus 1.
Timoth. 4 [1-5] vocat |D2v| doctrinas daemonio-
rum, quae prohibent contrahere matrimonium et
iubent abstinere a cibis, quos Deus creavit ad su-
mendum cum gratiarum actione fidelibus et iis, qui
cognoverunt veritatem, quoniam quicquid creavit
Deus, bonum est et nihil reiiciendum, si cum grati-
arum actione sumatur etc.
Dies festos propter multiplices abusus in angu-
stum contraximus77 observatis tamen omnibus iis,
qui in ecclesia generali ob historias in sacris literis
comprehensas sunt recepti. Proinde nemo nos ulte-
Vgl. Martin Luther, Tractatus de libertate Christiana =
WA 7, S. 49-73.
77 Einen Festtagskatalog gibt das Schlußkapitel der Kron-
städter Agende, unten S. 255.
189
[13.] De pupillis74
Post provisionem pauperum proxima cura debetur
pupillis, quos Deus in pluribus locis veteris testa-
menti diligentissime commendat magistratibus et
sese illorum iudicem ac protectorem pollicetur fu-
turum75. Cum autem compertum sit in bonis pupill-
orum varias iniquitates saepenumero committi, se-
cundum aequissimam formam iuris illis duximus
succurendum, ne quis pius tutelae administrator in-
scius eiusmodi iusticiae gravius impingat et concitet
in se furorem Dei vindicis pupillorum. Quamobrem
constitutum est, ut inte-| D v | gra hereditas pupill-
orum per ordinatos e senatu viros diligenter con-
scripta et obsignata in praetorio conservetur et pu-
pillis ex ea de honesta educatione subveniatur. At si
quis extra hanc ordinationem testamento scriptus
sit tutor, absque autoritate senatus nullo modo tu-
telam administret nec bona pupillorum, nisi prius
per magistratum conscripta, in potestatem accipere
audeat. Cum autem tutoris praecipuum officium sit,
ne indefensum pupillum relinquat, minime videtur
defendi, cum non fit nomine illius, quod quilibet pa-
ter familias idoneus in rebus propriis faceret. De
omnibus ergo, quae tutor fecit, cum facere non de-
beret, item de his, quae non fecit, praestabit dolum
et culpam et quantam in suis rebus diligentiam.
Quod si pupillus aetate, metu vel calliditate tu-
toris circumscriptus inciderit in captionem, causa
cognita a iudice, in integrum restituatur. Nam cum
pupillus ex nullo contractu sine tutoris autoritate
obligari possit (quoniam iuxta regulam iuris pupillis
nec velle nec nolle in ea aetate creditur), nulla ae-
quitatis ratio permittit, ut in rem suam tutor au-
toritatem accommodet, quo cum alterius detrimen-
to et iniuria fiat locupletior. Nec vero recte faciunt,
qui pupillis bonae indolis impensas ad institutio-
nem et necessaria studia praetextu fidelioris dispen-
sationis denegant et fingunt sese illis integras con-
servaturos opes ad tempus, quo | D 2 r | illis minus
74 Darauf beruhend KO 1547, tit. 12: De tutela pupillorum
= unten S. 218.
75 Vgl. Ex 22,22, Dtn 10,18, Dtn 24,17, Dtn 27,19, 2Mak
8,30.
76 In der deutschen Fassung fehlt dieses Kapitel.
indigebunt. Verum utcunque ista contingant, officio
tutoris incumbit rationes actus sui pupillo praesen-
tibus ordinatis magistratibus reddere, quorum iu-
stam sententiam absque voluntate pupillorum per
verecundiam aut timorem extorta ratam haberi de-
cernimus. Nec permittendum tutori, tantum in ra-
tionibus reputare, quantum impendit, si plus quam
opus fuit inutiliter impenderit, sed ut solum id re-
cuperet, quod praestare debuit. Quod si qua iusta
causa suspectus tutor fuerit, debet per magistratum
a tutela removeri et tutela aliis bonae fidei viris
commendari.
[14.] De libertate Christiana76
Postremo qualis sit ratio Christianae libertatis, ex
multorum testimoniis non potest esse ignotum iis,
qui veritatem diligunt. Quod tamen nonnulli calum-
niantur nos licentius egisse in iis, quae non modo
sunt libera, verum etiam a Deo ipso instituta, sciant
posthac et persuasum habeant, quod ab ecclesia ca-
tholica et orthodoxa fide atque ipsa evangelicae ve-
ritatis doctrina in nullam parem declinavimus. Nam
quod de matrimonio sacerdotum inaniter obiiciunt
et criminantur, cum etiam ipsorum sententia ma-
trimonium numeretur inter sacramenta. Sacramen-
tum non potest esse aliquid malum. Igitur iis, qui
continere non possunt, potius erat praecipiendum
quam prohibendum, praecipue quod apostolus 1.
Timoth. 4 [1-5] vocat |D2v| doctrinas daemonio-
rum, quae prohibent contrahere matrimonium et
iubent abstinere a cibis, quos Deus creavit ad su-
mendum cum gratiarum actione fidelibus et iis, qui
cognoverunt veritatem, quoniam quicquid creavit
Deus, bonum est et nihil reiiciendum, si cum grati-
arum actione sumatur etc.
Dies festos propter multiplices abusus in angu-
stum contraximus77 observatis tamen omnibus iis,
qui in ecclesia generali ob historias in sacris literis
comprehensas sunt recepti. Proinde nemo nos ulte-
Vgl. Martin Luther, Tractatus de libertate Christiana =
WA 7, S. 49-73.
77 Einen Festtagskatalog gibt das Schlußkapitel der Kron-
städter Agende, unten S. 255.
189