DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.30289#0602
Frankfurt
Ad lectorem candidum pro liturgia admonitiow
Hanc porro liturgiam non omnibus probari haud
equidem ignorox iisque plurimis, quos scioy, si ali-
quando vidissent aut certe audiendo intellexissent,
non iniquos iudices fore. Alii sunt, qui odio evangelii
ac legis Dei, zhoc solo nominez, quicquid est eorum,
qui hodie evangelium Christi profitentur, damnant
et execrantur, tametsi apud suas conscientias probe
intelligunt non posse vituperari aut solidis argumen-
tis | 58 | convinci (uti clamant) haereseon. His nihil
est, quod respondeama, verum iis, qui ignorantia
peccant (etsi non omnino excusandi sint, quinimo
reprehendendi, quod res non intellectas damnent
alienis praeiudiciis freti), tamen, quia errore pec-
cant, non malicia respondendum aliquid putamus.
Si multas ceremonias laudabiles clamant aboli-
tas, quae tamen videbantur magna niti autoritate
vetustissim[orum] patrum, si ordinem et decorum
confundi, si dignitatem ministerii prostitui et con-
temni dicant, hoc nonnihil est, attamen non ita ha-
bet apud nos. Nam quod dignitatem ministerii at-
tinet, sane nostra memoria constat pompam et lu-
xum non dignitatem fuisse, quicquid isti a nobis re-
scissum clamant. Cum porro ministri suum munus
probe exequentur, abunde Spiritus Sanctus dignita-
tem, laudem, gloriam et honores omnes conciliabit.
Id quod videmus tam multis sanctis viris post apo-
stolos accidisse, qui sine his pompis sanctissime re-
xerunt ecclesias Christi. Quam enim dignitatem aut
autoritatem maiorem requiris illa, quam Paulus lau-
dat Corinthiis?θ Ordinem porro confundi et decorum
plane vanum est, quemadmodum calumnia est,
quod ceremonias laudabiles et vetustissimas aboleri
quiritantur atque ecclesiam hanc laesae maiestatis
divinae ream faciunt. Nulla | 59 | enim tanta vetus-
tatis dignitas vel patrum autoritas, quae quicquam
valeat adversus Dei autoritatem vel ecclesiae aedi-
ficationem. Esto itaque, multa sint in illis ceremo-
θ 2. Cor. 10.
ι 1. Cor. 14 [26.40].
κ 3. Reg. 18 [2Kön 18,4].
λ Num. 21 [4-9].
w Dieser Abschnitt findet sich 1555 nach dem Abschnitt
„Professio fidei catholicae“, siehe unten, S. 586 Anm. p.
niis (quas aboleri indigne ferunt) autoritas vetusta-
tis. Attamen, siquid ab aliquo excogitatum aut
usurpatum sit temere, non ea debet ecclesia servi-
tute premi, ut corrigere nefas sit, aut mutare ac de-
ponere. Quid si etiam stulte aut impie nempe aut
absque verbi Dei autoritate et sine ulla aedificatione
aut contra verbum et voluntatem Dei (id quod, etsi
non manifesta scriptura, attamen eventu probari
potest cum tam immensum superstitionum pelagus,
tam multae et horrendae idolomaniae inde secutae
sunt)?
Cur ecclesia vel quorum interest, cessent ea tol-
lere, quae scandalo esse intelligant infirmis? Quic-
quid a Christo avertit aut remoratur etiam, id se-
dulo tollendum est. Praeterea, cum non omnia con-
venire omnibus temporibus et personis non igno-
rent, quid piaculi erit patrum etiam sanctis-
sim[orum] instituta mutare, si ita ferant tempora et
mores? Sed quid multis opus? Doceant isti omissum
aliquid aut mutatum aut correctum contra Dei ver-
bum, parata erit ecclesia illa consilium sequi et ob-
edire. Nam in iis, quae nulla autoritate verbi Dei
nituntur, credit summam sibi datam autoritatem
tollendi vel retinendi, tantum, ne quid in ecclesia
usurpetur, | 60 | quod non ad aedificationem et ec-
clesia Christi dignum ordinem pertineat. Nam si
quid tale non sit, tollendum omnino est, nisi Pau-
lumι male praecepisse fatemur omnia ad aedificatio-
nem et decoro ordine fieri, quanto magis, si quid
successu temporis scandalo esse incipiat tollendum
exemplo Ezechiaeκ, qui non dubitavit serpentem il-
lum tantis miraculis clarum deiicere. λAn non merito
hic haerere bonus princeps debuit, cum serpentem a
Deo fieri iussum cum illius aspectu tanta beneficia
consecutos Israelitas meminisset? At doceri popu-
lum iussisset atque ab superstitione et idolomania
illa revocasset, serpentem alicubi asservari tanquam
x 1555: ignoramus.
y 1555: scimus.
z-z 1555: temere.
a 1555: respondeamus.
582
Ad lectorem candidum pro liturgia admonitiow
Hanc porro liturgiam non omnibus probari haud
equidem ignorox iisque plurimis, quos scioy, si ali-
quando vidissent aut certe audiendo intellexissent,
non iniquos iudices fore. Alii sunt, qui odio evangelii
ac legis Dei, zhoc solo nominez, quicquid est eorum,
qui hodie evangelium Christi profitentur, damnant
et execrantur, tametsi apud suas conscientias probe
intelligunt non posse vituperari aut solidis argumen-
tis | 58 | convinci (uti clamant) haereseon. His nihil
est, quod respondeama, verum iis, qui ignorantia
peccant (etsi non omnino excusandi sint, quinimo
reprehendendi, quod res non intellectas damnent
alienis praeiudiciis freti), tamen, quia errore pec-
cant, non malicia respondendum aliquid putamus.
Si multas ceremonias laudabiles clamant aboli-
tas, quae tamen videbantur magna niti autoritate
vetustissim[orum] patrum, si ordinem et decorum
confundi, si dignitatem ministerii prostitui et con-
temni dicant, hoc nonnihil est, attamen non ita ha-
bet apud nos. Nam quod dignitatem ministerii at-
tinet, sane nostra memoria constat pompam et lu-
xum non dignitatem fuisse, quicquid isti a nobis re-
scissum clamant. Cum porro ministri suum munus
probe exequentur, abunde Spiritus Sanctus dignita-
tem, laudem, gloriam et honores omnes conciliabit.
Id quod videmus tam multis sanctis viris post apo-
stolos accidisse, qui sine his pompis sanctissime re-
xerunt ecclesias Christi. Quam enim dignitatem aut
autoritatem maiorem requiris illa, quam Paulus lau-
dat Corinthiis?θ Ordinem porro confundi et decorum
plane vanum est, quemadmodum calumnia est,
quod ceremonias laudabiles et vetustissimas aboleri
quiritantur atque ecclesiam hanc laesae maiestatis
divinae ream faciunt. Nulla | 59 | enim tanta vetus-
tatis dignitas vel patrum autoritas, quae quicquam
valeat adversus Dei autoritatem vel ecclesiae aedi-
ficationem. Esto itaque, multa sint in illis ceremo-
θ 2. Cor. 10.
ι 1. Cor. 14 [26.40].
κ 3. Reg. 18 [2Kön 18,4].
λ Num. 21 [4-9].
w Dieser Abschnitt findet sich 1555 nach dem Abschnitt
„Professio fidei catholicae“, siehe unten, S. 586 Anm. p.
niis (quas aboleri indigne ferunt) autoritas vetusta-
tis. Attamen, siquid ab aliquo excogitatum aut
usurpatum sit temere, non ea debet ecclesia servi-
tute premi, ut corrigere nefas sit, aut mutare ac de-
ponere. Quid si etiam stulte aut impie nempe aut
absque verbi Dei autoritate et sine ulla aedificatione
aut contra verbum et voluntatem Dei (id quod, etsi
non manifesta scriptura, attamen eventu probari
potest cum tam immensum superstitionum pelagus,
tam multae et horrendae idolomaniae inde secutae
sunt)?
Cur ecclesia vel quorum interest, cessent ea tol-
lere, quae scandalo esse intelligant infirmis? Quic-
quid a Christo avertit aut remoratur etiam, id se-
dulo tollendum est. Praeterea, cum non omnia con-
venire omnibus temporibus et personis non igno-
rent, quid piaculi erit patrum etiam sanctis-
sim[orum] instituta mutare, si ita ferant tempora et
mores? Sed quid multis opus? Doceant isti omissum
aliquid aut mutatum aut correctum contra Dei ver-
bum, parata erit ecclesia illa consilium sequi et ob-
edire. Nam in iis, quae nulla autoritate verbi Dei
nituntur, credit summam sibi datam autoritatem
tollendi vel retinendi, tantum, ne quid in ecclesia
usurpetur, | 60 | quod non ad aedificationem et ec-
clesia Christi dignum ordinem pertineat. Nam si
quid tale non sit, tollendum omnino est, nisi Pau-
lumι male praecepisse fatemur omnia ad aedificatio-
nem et decoro ordine fieri, quanto magis, si quid
successu temporis scandalo esse incipiat tollendum
exemplo Ezechiaeκ, qui non dubitavit serpentem il-
lum tantis miraculis clarum deiicere. λAn non merito
hic haerere bonus princeps debuit, cum serpentem a
Deo fieri iussum cum illius aspectu tanta beneficia
consecutos Israelitas meminisset? At doceri popu-
lum iussisset atque ab superstitione et idolomania
illa revocasset, serpentem alicubi asservari tanquam
x 1555: ignoramus.
y 1555: scimus.
z-z 1555: temere.
a 1555: respondeamus.
582