DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.26785#0296
278
Polen. Die ehemals polnischen Landestheile des Königreichs Preussen.
et administrorum quis utiliter laborare possit, et
quid proinde cuique committendum sit, decernere,
Act. XVI. 4.
6. Disciplinam in ministros, una cum antistite
suo, exercere.
7. Ecclesias cum eodem, vel absque illo cum
iusserit, et quas iusserit, visitare.
8. Convocatos ad ordinandum acoluthos, dia-
conos, ministros examinare, examinatosque certo
cum testimonio senioribus sistere. (1. Tim. III. 10.)
9. In pastores vicinos districtus sui (prae-
sertim inspectioni suae peculiariter commendatos)
quomodo officium faciant attendere; ubi si quid
levioris exorbitantiae notaverint, ipsorum est id
corrigere; de gravioribus vero et scandalosis,
seniorem ipsum quantocyus edocere, 1. Thess. V. 14.
10. Consiliorum arcana fideliter servare, Prov.
XX. 19.
Cap. II.
De synodis , et ordinationum ritu.
Graves ob causas (ad providendum nempe
necessitatibus, sive totius unitatis, sive alicuius
dioeceseos) synodus celebrare solemus, vel generales
vel particulares,
Generalis synodus celebratur fere quovis
triennii vel quadriennii spatio ; ubi omnes seniores
et con-seniores, pastores et ministri, aut etiam dia-
coni et acoluthi, imo et ecclesiarum patroni, (prae-
sertim viciniores) comparent. Idque,
1. Renovandae et confirmandae fraternae di-
lectionis et concordiae causa, 1. Cor. XVI. 14.
1. Petr. IV. 8.
2. Ad erigendum roborandumque omnium
animos in opere domini, Rom. I. 11. 12.
3. Ad redintegrandum ordinis et disciplinae
vigorem, si qua in parte laxatio forte deprehenda-
tur, vel metuenda veniat, 1. Cor. I. 10. Eph. IV. 10.
4. Aliquando etiam, ut exterminentur e mini-
strorum numero scandalosi, aut rursum solemniter
recipiantur poenitentes.
5. Ad ordinandum ministros, in quo gradu
tum necessitas exigat.
Tales generales synodi non uno certo in loco,
sed in diversis, tam in Moravia quam in Bohemia
cogebantur (Polonia quia dissita est, delegatos
tantum ad synodos mittebat: ut et ex Bohemia
quandoque ad Polonorum synodos) hoc ordine.
1. Ad diem et locum destinatum comparent
omnes vocati.
2. Divertit unusquisque in locum pro se
destinatum, id enim mature provideri solet.
3. Sub vesperam ad datum campanae signum
conveniunt omnes in templum, dicuntur deo gratiae, ;
senioresque paterne hospites salutant.
4. Coenatur inde iuxta mensarum et admini-
strantium distributionem, idque (ut et se-
quentibus diebus) modeste cum timore domini, piis
et amicis colloquiis, Eph. IV. 29. et V. 4. E con-
seniorum vero numero emittuntur ad coordinandum
omnes; ut et quotidie post ad visendum et salutan-
dum accumbentes.
5. Sequente mane a seniorum vel conseniorum
aliquo concio habetur, ut et aliis durante synodo
diebus; nec non pomeridianae et vespertinae preces,
cum commonefactione semper e scripturis, de eo
quod communi aedificationi, aut rerum praesenti
statui, serviat.
6. Ministri toto die congregati man ent in
templo quemadmodum et diaconi atque acoluthi
suo loco) in materia a senioribus oblata, occupati.
7. Seniores quoque in consessu peculiari de
ministrorum, ecclesiarumque aut patronorum postu-
latis, aut quicquid in propositis est, deliberant et
decernunt, in grandioribus negotiis tamen non
absque ministrorum consensu.
8. Quoties vacantem in senatu locum expleri
necesse est, praemissis cum ieiunio precibus, omnes
singulique suffragiis personas certas designant, et
obsignatis schedulis senioribus tradunt.
9. Requiruntur et e diaconis personae mini-
sterii gradu dignae, de quorum singulis ministri,
quicquid laudabile aut secus noverunt, consignant,
et senioribus transmittunt.
10. Testimonio laudabili ornati, examinantur
a senioribus et con-senioribus.
11. Fit ordinatio publice ad quemuis gradum,
de quo infra.
12. Semper autem in generali synodo synaxis
sacra celebratur, Act. XX. 7. ad redintegrandam
nimirum mutuam dilectionem et in deo laetitiam.
Ubi quotquot adsunt ministri ecclesiae, et patroni,
et populus fidelis, cum gaudio et exultatione com-
municant.
13. Sub synodi finem adiunguntur variae ex-
hortationes, Act. XX. 25. Ex. gratia. Ut omnia
in hac synodo gesta in dei gloriam, suamque aedi-
ficationem quisque dirigat, ut quisque in vocatione
sua, qua vocatus est, digne ambulet, bonoque
exemplo omnibus quibus praeest, praeeat, ne qua
parte blasphemetur ministerium. Additis quando-
que specialibus, a vitiis et scandalis his vel illis,
dehortationibus, cum intermixtis comminationibus,
aut promissis divinis. Tandem cum benedictione
et gratiarum actione, comprecationibusque (ut in
posterum quoque halcyonia ecclesiae concedat deus,
opusque suum in gloriam suam feliciter procedere
faciat) in pace dimittitur synodus. Cum admoni-
tione, ut in via pie, modeste et concorditer, Gen.
XLV. 24. se gerant omnes, domumque reversi
ecclesias et patronos domesticosque suos, seniorem
Polen. Die ehemals polnischen Landestheile des Königreichs Preussen.
et administrorum quis utiliter laborare possit, et
quid proinde cuique committendum sit, decernere,
Act. XVI. 4.
6. Disciplinam in ministros, una cum antistite
suo, exercere.
7. Ecclesias cum eodem, vel absque illo cum
iusserit, et quas iusserit, visitare.
8. Convocatos ad ordinandum acoluthos, dia-
conos, ministros examinare, examinatosque certo
cum testimonio senioribus sistere. (1. Tim. III. 10.)
9. In pastores vicinos districtus sui (prae-
sertim inspectioni suae peculiariter commendatos)
quomodo officium faciant attendere; ubi si quid
levioris exorbitantiae notaverint, ipsorum est id
corrigere; de gravioribus vero et scandalosis,
seniorem ipsum quantocyus edocere, 1. Thess. V. 14.
10. Consiliorum arcana fideliter servare, Prov.
XX. 19.
Cap. II.
De synodis , et ordinationum ritu.
Graves ob causas (ad providendum nempe
necessitatibus, sive totius unitatis, sive alicuius
dioeceseos) synodus celebrare solemus, vel generales
vel particulares,
Generalis synodus celebratur fere quovis
triennii vel quadriennii spatio ; ubi omnes seniores
et con-seniores, pastores et ministri, aut etiam dia-
coni et acoluthi, imo et ecclesiarum patroni, (prae-
sertim viciniores) comparent. Idque,
1. Renovandae et confirmandae fraternae di-
lectionis et concordiae causa, 1. Cor. XVI. 14.
1. Petr. IV. 8.
2. Ad erigendum roborandumque omnium
animos in opere domini, Rom. I. 11. 12.
3. Ad redintegrandum ordinis et disciplinae
vigorem, si qua in parte laxatio forte deprehenda-
tur, vel metuenda veniat, 1. Cor. I. 10. Eph. IV. 10.
4. Aliquando etiam, ut exterminentur e mini-
strorum numero scandalosi, aut rursum solemniter
recipiantur poenitentes.
5. Ad ordinandum ministros, in quo gradu
tum necessitas exigat.
Tales generales synodi non uno certo in loco,
sed in diversis, tam in Moravia quam in Bohemia
cogebantur (Polonia quia dissita est, delegatos
tantum ad synodos mittebat: ut et ex Bohemia
quandoque ad Polonorum synodos) hoc ordine.
1. Ad diem et locum destinatum comparent
omnes vocati.
2. Divertit unusquisque in locum pro se
destinatum, id enim mature provideri solet.
3. Sub vesperam ad datum campanae signum
conveniunt omnes in templum, dicuntur deo gratiae, ;
senioresque paterne hospites salutant.
4. Coenatur inde iuxta mensarum et admini-
strantium distributionem, idque (ut et se-
quentibus diebus) modeste cum timore domini, piis
et amicis colloquiis, Eph. IV. 29. et V. 4. E con-
seniorum vero numero emittuntur ad coordinandum
omnes; ut et quotidie post ad visendum et salutan-
dum accumbentes.
5. Sequente mane a seniorum vel conseniorum
aliquo concio habetur, ut et aliis durante synodo
diebus; nec non pomeridianae et vespertinae preces,
cum commonefactione semper e scripturis, de eo
quod communi aedificationi, aut rerum praesenti
statui, serviat.
6. Ministri toto die congregati man ent in
templo quemadmodum et diaconi atque acoluthi
suo loco) in materia a senioribus oblata, occupati.
7. Seniores quoque in consessu peculiari de
ministrorum, ecclesiarumque aut patronorum postu-
latis, aut quicquid in propositis est, deliberant et
decernunt, in grandioribus negotiis tamen non
absque ministrorum consensu.
8. Quoties vacantem in senatu locum expleri
necesse est, praemissis cum ieiunio precibus, omnes
singulique suffragiis personas certas designant, et
obsignatis schedulis senioribus tradunt.
9. Requiruntur et e diaconis personae mini-
sterii gradu dignae, de quorum singulis ministri,
quicquid laudabile aut secus noverunt, consignant,
et senioribus transmittunt.
10. Testimonio laudabili ornati, examinantur
a senioribus et con-senioribus.
11. Fit ordinatio publice ad quemuis gradum,
de quo infra.
12. Semper autem in generali synodo synaxis
sacra celebratur, Act. XX. 7. ad redintegrandam
nimirum mutuam dilectionem et in deo laetitiam.
Ubi quotquot adsunt ministri ecclesiae, et patroni,
et populus fidelis, cum gaudio et exultatione com-
municant.
13. Sub synodi finem adiunguntur variae ex-
hortationes, Act. XX. 25. Ex. gratia. Ut omnia
in hac synodo gesta in dei gloriam, suamque aedi-
ficationem quisque dirigat, ut quisque in vocatione
sua, qua vocatus est, digne ambulet, bonoque
exemplo omnibus quibus praeest, praeeat, ne qua
parte blasphemetur ministerium. Additis quando-
que specialibus, a vitiis et scandalis his vel illis,
dehortationibus, cum intermixtis comminationibus,
aut promissis divinis. Tandem cum benedictione
et gratiarum actione, comprecationibusque (ut in
posterum quoque halcyonia ecclesiae concedat deus,
opusque suum in gloriam suam feliciter procedere
faciat) in pace dimittitur synodus. Cum admoni-
tione, ut in via pie, modeste et concorditer, Gen.
XLV. 24. se gerant omnes, domumque reversi
ecclesias et patronos domesticosque suos, seniorem