Metadaten

Wolgast, Eike [Hrsg.]; Seebaß, Gottfried [Hrsg.]; Heidelberger Akademie der Wissenschaften [Hrsg.]; Kirchenrechtliches Institut der Evangelischen Kirche in Deutschland [Hrsg.]; Sehling, Emil [Begr.]
Die evangelischen Kirchenordnungen des XVI. Jahrhunderts (6. Band = Niedersachsen, 1. Hälfte, 1. Halbband): Die Fürstentümer Wolfenbüttel und Lüneburg mit den Städten Braunschweig und Lüneburg — Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), 1955

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.30040#0407
Lizenz: Freier Zugang - alle Rechte vorbehalten
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
Kirchenordnung 1528

gelövigen is nichts reyn, sonder unreyn is beyde,
öre synn unde conscientie. Se seggen, se er-
kennen Got, overs mit den werken vorlökenen se
id, na deme male se de synt, an welken Got
eynen grüwel hefft, unde willen nicht hören
unde synt to alleme guden werke unduchtich.

Welke de unreynen synt, düdet he sulvest
unde secht, id synt de ungelövigen, wente dorch
den loven werden de herten reyn, alse Petrus
sede Acto. 15 [9], unde darna drucket he ock
dat uth unde spreckt: Se willen nicht hören,
wat is dover unde unsynniger wedder Gades
wört alse de phariseesche rechticheit, de doch
nicht in dem hemmel kumpt, Matth. 5 [20],

Se seggen (spreckt he), se erkennen Got, dat is,
se vorrömen sick allermeist, dat se Gades volk
synt, dat se de rechten lövigen synt. Overs mit
den werken vorlökenen se id. He secht nicht
van werken, de de heten hurye, ehebrekerye,
mord, rovent, fretent, supent etc. Wente de
sulke werke dohn, de kenne wy wol unde löven
en nicht, wen se vele hillicheit wolden vohr-
geven, dat se Got erkennen. Les dar de epi-
stole recht: he secht van werken, de geleret
werden üth mynschenbaden derjenen, de sick
wenden van der wärheit.

Got erkennen het, sick up syne gnade unde
bermherticheit dorch Christum vorlaten. Overs
disse bewisen mit ören hüchelwerken, darup se
sick vorlaten, dat id nicht wahr is, dat se
seggen, dat se Got erkennen, dat is, alleyne up
em sick vorlaten. Darumme secht he ock, dat se
Got nicht mach, unde synt to alleme guden
werke unduchtich.

Alle öre guden werke synt nicht gude werke,
wente se geschehn nicht uth deme loven. Love
vorlet sick up Got, unlove up syne erdichtede
hillicheit. Allent, wat nicht üth deme loven
geschüt, dat is sunde, Roma. 14 [23]. Darumme
dohn se nicht alleyne neyne gude werke unde
meynen doch, dat se örer vele dohn, sonder
konen ock neyn gut werk dohn, dat Gade an-
neme sy, wente se synt to alleme guden werke

91 = Gebetchen.

92 Vgl. oben S. 363, Anm. 26.

undüchtich, alse Christus spreckt [Mt 7, 18]: Eyn
böse böm kan neyne gude fruchte dregen. Dat
maket, dat se ock nicht dank seggen konen,
alse de lovigen vor Gades creaturen, sonder se
mogen denne dankseggen, alse de phariseus,
Luce 18 [11], de sede: Ick danke dy, Got, wente
ick bun nicht alse de anderen mynschen.

Se seggen vele, dat se Gott erkennen, dat is,
up Got sick vorlaten unde hengen alleyne an
em, wen wy meynen, dat id wahr sy, wente wy
scholen nemande richten, so vorraden se sick
sulvest mit ören werken, de se nicht alleyne
dohn, dat were noch lidelick, sonder leren se
ock unde vordegedingen se alse eyne sunderge
hillicheit, dar sehe wy denne, dat se nicht an
Gade mit örem herten unde loven hengen, son-
der an ören kappen, sundergen spisen, wye-
water, wyedeme vüre, lichtken, wyedeme krude,
aflatesbreven, guldenen bedeken 91, guldene fry-
dagesvastene, bruderschoppen, jacobesreysen 92,
rosenkrenzen, observantien, regulen unde kle-
dingen, welke alle en Got nicht bevalen hefft.
Darvan Christus secht uth deme Esaia, Matth. 15
[9]: Oere gadesdenst is vorgeves, darumme, dat
se leren de leren unde gebade der mynschen.

Ja, se varen noch wider unde vorbeden, dat
Got hefft vorlövet, frygelaten unde uns gegeven
unde vorordent, alse wen se spise vorbeden up
etlike dage unde tide, wen se de eheliken stand
vorbeden den presteren unde diaconen, wen se
den kelck des Heren vorbeden den leyen etc. 93,
dat synt egentlick düvelsleren unde nicht slicht
mynschenler.

Wy hebben dat leyder uth böser nature van
unser moder Eva, dat wy lever hören deme
slangen wen Gades wörde, unde wen wy Gades
warheit nicht annemen, so deyt uns Got recht,
dat he uns vorstocken unde vorblenden let, dat
wy de wärheit nicht me konen sehn edder
merken unde hengen darna, wo wise unde wo
hillich wy ock willen syn, alse dulle vorstok-
kede stocknarren an kakelwerken 93a unde kyn-
derspele unde oldewyvesche fabeln unde mey-

93 Vgl. oben S. 129, Anm. 58a.

93a = Gaukelwerk.

48*

387
 
Annotationen
© Heidelberger Akademie der Wissenschaften