DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.30042#0471
Coetusordnung 1576
bus 55 in singulis provinciis unam vel etiam binas
celebratas fuisse ac etiamnum in multis celeberrimis
regionibus celebrari constat 56, certe cum maxima
ecclesiarum aedificatione id fore omnes pastores exi-
stimant.
XXII.] Cum et 57 temporis difficultate, peste, aliisque
casibus horum quaedam sint collapsa, quaedam ali-
quandiu intermissa, multi et 58 pastores sint αταχτ[οι]
ac in doctrina et vita impurissimi, probra videli-
cet scandala et [ecclesiarum dedecora,] quique ma-
lunt in αταξια, [extremaque barbarie, perseverare,
quam pio hoc ac legitimo] coetus ordine se suasque
ecclesias in [officio] con[tineri. Igitur pleniori!] auto-
ritate magistratus opus esse, omnes in coetu sta-
tuunt, ut coetus plene restituatur, legitimeque ob-
servetur ac coerceatur αταξια in pastoribus multis-
que ecclesiis, quas 59 Deum omnis violatae, contem-
tae confusaeque 60 religionis iustissimum vindicem,
inundationibus, agrorum sterilitate, caritate anno-
nae, coeli intemperie, metu belli, variis morbis, sevis-
sima peste, aliisque horribilibus poenis, praeteritis
annis severe vindicasse, ac donec emendetur, vindi-
caturum esse, dubium non est.
XXIII.] Quare hisce publicis calamitatibus, poenis et
plagis horrendis, quasi ferula, ceu ipsa irati Dei ma-
nu, excitati hos labores, conatus et studia collegii
vel coetus Embdani, sapienti generosorum et cle-
mentissimorum nostrorum 61principum iudicio, iuxta
steht am Rand: in libro actuum coetualium legit:
principalis. — Provinzialsynoden neben sog. Klassen-
konventen sehen auch die Acta der Emder Synode
von 1571 (vgl. Einleitung, oben S. 349) vor.
55 Z. B. Konzil von Nicäa 325, can. 5 (Mansi II, 669f.);
Synodezu Antiochien341, can.20 (Mansi II, 1315ff.);
Synode zu Konstantinopel 381, can. 2 bzw. 3
(Mansi III, 559f. 567. 573); Synode zu Chalcedon
451, can. 19 (Mansi VII, 365f. 378f. 389f. 398. 420;
E. Schwartz, Acta conciliorum oecumenicorum
Tom. II, Vol. 2 [1932], 130. 150f. 183. 193. 200). Vgl.
dazu C. J. v. Hefele, Conciliengeschichte I 2. 1873,
Dei verbum, cum summa humilitate ac reverentia
offerimus. Et cum Deus eos eximia προαιρεσει pie-
tate, sapientia, iustitia, aliisque divinis et plane 62
heroicis virtutibus ornarit, praesertim ut της εντα-
ξιας, disciplinae et boni in ecclesia ordinis custodes
essent, omnes coniunctis precibus et votis, magno
numero pastores in hoc coetu congregati, illustres
et generosos comites et dominos nostros clementis-
simos demisse et suppliciter, cum serio Domini ti-
more, oramus, ut exemplo laudatissimorum princi-
pum, Davidis, Iosaphati, Iosiae, Ezechiae, Cyri,
Constantini, Caroli Magni et aliorum, hoc tempore
pietate et virtute excellentium, deinceps hunc coe-
tum (qui vinculum et nervus disciplinae ab exteris
etiam doctis vocari solet) benigne fovere, iuvare,
tueri ac promovere dignentur, quo non tantum, qui
se huic coniunxerunt, sed et pastores reliqui et eccle-
siae in hac regione omnes moderato, pio ac legitimo
ordine in vero divino cultu et vita pia contineri pos-
sint. Invocamus etiam ardentibus 63 precibus 64 per
Spiritum sanctum 65 Deum verum aeternum Patrem
Domini nostri Iesu Christi, autorem omnis ecclesia-
stici et politici ordinis et piorum principum custo-
dem, ut generosos et clementissimos principes ac
dominos nostros Spiritu suo regat, benedicat ac
tueatur, iisque diuturnum regimen, salut[aria con-
silia], pacem et felices successus tribuat. Amen.
386ff. 519. II 2. 1873, 15ff. 522. S. auch unten S. 442,
Anm. 58.
56 Vgl. dazu Sehling I, 71ff.
57 Meiners: etiam.
58 Meiners: etiam. 59 Meiners: quam.
60 Meiners: comtemptaeque ac confusae.
61 Meiners: „nostrorum“ fehlt.
62 Meiners: divinis plane et.
63 Meiners: ardentissimis.
64 Meiners: „precibus“ fehlt.
65 Meiners: Spiritum sanctum votis.
439
bus 55 in singulis provinciis unam vel etiam binas
celebratas fuisse ac etiamnum in multis celeberrimis
regionibus celebrari constat 56, certe cum maxima
ecclesiarum aedificatione id fore omnes pastores exi-
stimant.
XXII.] Cum et 57 temporis difficultate, peste, aliisque
casibus horum quaedam sint collapsa, quaedam ali-
quandiu intermissa, multi et 58 pastores sint αταχτ[οι]
ac in doctrina et vita impurissimi, probra videli-
cet scandala et [ecclesiarum dedecora,] quique ma-
lunt in αταξια, [extremaque barbarie, perseverare,
quam pio hoc ac legitimo] coetus ordine se suasque
ecclesias in [officio] con[tineri. Igitur pleniori!] auto-
ritate magistratus opus esse, omnes in coetu sta-
tuunt, ut coetus plene restituatur, legitimeque ob-
servetur ac coerceatur αταξια in pastoribus multis-
que ecclesiis, quas 59 Deum omnis violatae, contem-
tae confusaeque 60 religionis iustissimum vindicem,
inundationibus, agrorum sterilitate, caritate anno-
nae, coeli intemperie, metu belli, variis morbis, sevis-
sima peste, aliisque horribilibus poenis, praeteritis
annis severe vindicasse, ac donec emendetur, vindi-
caturum esse, dubium non est.
XXIII.] Quare hisce publicis calamitatibus, poenis et
plagis horrendis, quasi ferula, ceu ipsa irati Dei ma-
nu, excitati hos labores, conatus et studia collegii
vel coetus Embdani, sapienti generosorum et cle-
mentissimorum nostrorum 61principum iudicio, iuxta
steht am Rand: in libro actuum coetualium legit:
principalis. — Provinzialsynoden neben sog. Klassen-
konventen sehen auch die Acta der Emder Synode
von 1571 (vgl. Einleitung, oben S. 349) vor.
55 Z. B. Konzil von Nicäa 325, can. 5 (Mansi II, 669f.);
Synodezu Antiochien341, can.20 (Mansi II, 1315ff.);
Synode zu Konstantinopel 381, can. 2 bzw. 3
(Mansi III, 559f. 567. 573); Synode zu Chalcedon
451, can. 19 (Mansi VII, 365f. 378f. 389f. 398. 420;
E. Schwartz, Acta conciliorum oecumenicorum
Tom. II, Vol. 2 [1932], 130. 150f. 183. 193. 200). Vgl.
dazu C. J. v. Hefele, Conciliengeschichte I 2. 1873,
Dei verbum, cum summa humilitate ac reverentia
offerimus. Et cum Deus eos eximia προαιρεσει pie-
tate, sapientia, iustitia, aliisque divinis et plane 62
heroicis virtutibus ornarit, praesertim ut της εντα-
ξιας, disciplinae et boni in ecclesia ordinis custodes
essent, omnes coniunctis precibus et votis, magno
numero pastores in hoc coetu congregati, illustres
et generosos comites et dominos nostros clementis-
simos demisse et suppliciter, cum serio Domini ti-
more, oramus, ut exemplo laudatissimorum princi-
pum, Davidis, Iosaphati, Iosiae, Ezechiae, Cyri,
Constantini, Caroli Magni et aliorum, hoc tempore
pietate et virtute excellentium, deinceps hunc coe-
tum (qui vinculum et nervus disciplinae ab exteris
etiam doctis vocari solet) benigne fovere, iuvare,
tueri ac promovere dignentur, quo non tantum, qui
se huic coniunxerunt, sed et pastores reliqui et eccle-
siae in hac regione omnes moderato, pio ac legitimo
ordine in vero divino cultu et vita pia contineri pos-
sint. Invocamus etiam ardentibus 63 precibus 64 per
Spiritum sanctum 65 Deum verum aeternum Patrem
Domini nostri Iesu Christi, autorem omnis ecclesia-
stici et politici ordinis et piorum principum custo-
dem, ut generosos et clementissimos principes ac
dominos nostros Spiritu suo regat, benedicat ac
tueatur, iisque diuturnum regimen, salut[aria con-
silia], pacem et felices successus tribuat. Amen.
386ff. 519. II 2. 1873, 15ff. 522. S. auch unten S. 442,
Anm. 58.
56 Vgl. dazu Sehling I, 71ff.
57 Meiners: etiam.
58 Meiners: etiam. 59 Meiners: quam.
60 Meiners: comtemptaeque ac confusae.
61 Meiners: „nostrorum“ fehlt.
62 Meiners: divinis plane et.
63 Meiners: ardentissimis.
64 Meiners: „precibus“ fehlt.
65 Meiners: Spiritum sanctum votis.
439