DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26586#0672
644 Die Kirchenordnungen. Die Städte und Ortschaften der ernestinischen und albertinischen Länder.
ministros ecclesiae per verbum dei visitandi et
consolandi. Qui vero contumaces, scandalosi et
obdurati permanserunt, nullis sacramentorum
mysteriis neque ceremoniis funebribus digni repu-
tandi, iusto dei iudicio relinquendi.
Piis in Christo obdormientibus pul-
sus campanarum permittetur et ad sepulturam una
campana intonet ad convocandum populum ad
funus, ad quod diaconus unus aut uterque, etiam
pastor si vocati adsint stantes ante domum latine
cantent: Si bona suscepimus. Redemptor meus etc.
Si credimus etc. Media vita in morte sumus.
Ecce mysterium magnum dico vobis. Cum venisset
Jesus in domum principis etc. In coemeterio po-
pulo collecto germanica canantur: Mitten wir im
leben sein; wir glauben an einen gott; aus tiefer
not; mit fried und freud; jam moesta quiesce
querela; nun lasst uns den leib begraben; herr
Jesu Christ, wahr’r mensch und gott; o wie selig
ist der tod pueris. Deinde collecta concludatur.
De copula matrimonii.
Nemo admittendus ad matrimonii copulam,
nisi qui ad ecclesiam hanc insertus pertineat aut
aliunde testimonia proferat et qui voto solenni
parentum consilio et auctoritate sponsalia proba-
verint et ante proclamationem sponsus etsponsa
cum suis parentibus, cognatis aut tutoribus coram
pastore affirmaverint, ut examinentur, erudiantur
et admoneantur ad felix coniugium. Deinde tribus
dominicis proclamati publice copula et benedictione
verbi dei et orationibus in templo confirmantur.
Ita tamen, ut nullae nuptiae dominicis diebus aut
festis promittantur sub concionibus sacris.
Quia matrimonii casus infiniti et perprolixi
in dies occurunt, ideo ad consistorii iudicia rele-
gandi neque ad pastores pertinent, nisi quo ad
conscientiam. Sanguinis quoque habenda ratio,
ne infra gradum tertium aequalis lineae consan-
guinitatis et affinitatis concedatur. Divortia sine
extremis causis non concedenda, sed omnibus modis
curandum ut reconciliati cohabitent concorditer.
In casibus desertionis parti innocenti consulendum.
Si pars fugitiva citetur, causam desertionis pro-
babilem protulerit. Si vero non comparuerit, in-
quirendum est testimonium de parte innocenti, an
culpam habeat desertionis, an interim vitam in-
famem gesserit. Absolvenda, si bonum testimonium
attulerit.
Scholae ordinatio.
Scholae potissima ratio habenda quae est radix
et seminarium ecclesiae, politiae, oeconomiae,
posteri saeculo magna spes. Si adolescentia a
teneris pie et honeste erudiantur et instituantur,
probitati et verecundiae applicetur. Ideo quinque
personae ad ministerium scholasticum ordinatae
sunt, qui summa diligentia et observatione ingenia
adolescentum confidenter in iustas classes distri-
buant, lectiones convenientes ipsorum ingeniis pro-
ponant et repetitionibus inculcent. Praecipue
curandum quo iuventus in timore domini, in
cognitione sui et grati evangelii et pia salutarique
methodo catechismi informetur et acuatur. Ideo
pastor et diaconi tamquam inspectores crebro
scholas' visitare debent et examinibus ingenia
explorare.
Senatus quater in anno iuxta electoris ordi-
nationem singulis classibus adolescentum ingenia
diligentiam examinare explorare debet, aliquorum
diligentiam donariis ornare, ceteros incitare pro-
vehendo in classem sublimiorem, improbos vero et
negligentes degradando in classem inferiorem.
Quia illustrissimorum principum electorum
Saxoniae munificentia tres adolescentes studiosi ad
scholam misnensem deputandi sunt, quapropter
adolescentes studiosi diligentes pauperum civium
filii in praesentia superattendentis, diaconorum et
senatus examinandi et deinde unus aut alter vel
tertius pro suffragii et votorum numero confirman-
dus et ad scholam mittendus.
Quia ex aerario pauperum huius ecclesiae et
monasterii censibus octuaginta aurei quatuor adoles-
centibus annuatim numerari debent, singulis viginti
aureos per triennium si bonum testimonium ab
universitate et praeceptoribus protulerint. Elapso
triennio aliis rite electis iuxta senatus et super-
attendentis et diaconorum decretum per triennium
iterum numerandum. Et ut tales gratiam dignam
patriae referant, ecclesiae et reipublicae Pyrnensi
alligati esse debeant.
Ad Gregorii diem solito more publicis cere-
moniis et cantilenis vos ad se pueri; item: Hoc
illi gratum officium etc. per singulas plateas ordine
incedentes vexillis in templo congregati deo gratias
agant te deum laudamus cantando, ubi adolescens
episcopus collectam legat cum maioris campanae
sonitu. Postea donaria noviciis distribuantur.
Stipendium viginti aureorum cum habitatione
et hospitio duarum domuum in monasterio depu-
tatum est in visitatione consentiente senatu eccle-
siae ministris emeritis et benemeritis, aut eorum
viduis et pupillis qui alias exiguo stipendio sunt
provisi, ne emendicare cogantur qui duplici et
simplici honore (ut Paulus ait) digni sunt, utque
detur exemplum mundo ingrato erga religionem,
ut septimus articulus recessus visitationis confirmat.
Organista et aedituus sua officia sedulo et
diligenter praestare debent. Praecipue aedituus,
qui in ministerio templi et sacramentorum sit
οιχουφός, qui semper domi inveniatur ad promo-
vendam actionem baptismi, visitationis infirmorum,
ministros ecclesiae per verbum dei visitandi et
consolandi. Qui vero contumaces, scandalosi et
obdurati permanserunt, nullis sacramentorum
mysteriis neque ceremoniis funebribus digni repu-
tandi, iusto dei iudicio relinquendi.
Piis in Christo obdormientibus pul-
sus campanarum permittetur et ad sepulturam una
campana intonet ad convocandum populum ad
funus, ad quod diaconus unus aut uterque, etiam
pastor si vocati adsint stantes ante domum latine
cantent: Si bona suscepimus. Redemptor meus etc.
Si credimus etc. Media vita in morte sumus.
Ecce mysterium magnum dico vobis. Cum venisset
Jesus in domum principis etc. In coemeterio po-
pulo collecto germanica canantur: Mitten wir im
leben sein; wir glauben an einen gott; aus tiefer
not; mit fried und freud; jam moesta quiesce
querela; nun lasst uns den leib begraben; herr
Jesu Christ, wahr’r mensch und gott; o wie selig
ist der tod pueris. Deinde collecta concludatur.
De copula matrimonii.
Nemo admittendus ad matrimonii copulam,
nisi qui ad ecclesiam hanc insertus pertineat aut
aliunde testimonia proferat et qui voto solenni
parentum consilio et auctoritate sponsalia proba-
verint et ante proclamationem sponsus etsponsa
cum suis parentibus, cognatis aut tutoribus coram
pastore affirmaverint, ut examinentur, erudiantur
et admoneantur ad felix coniugium. Deinde tribus
dominicis proclamati publice copula et benedictione
verbi dei et orationibus in templo confirmantur.
Ita tamen, ut nullae nuptiae dominicis diebus aut
festis promittantur sub concionibus sacris.
Quia matrimonii casus infiniti et perprolixi
in dies occurunt, ideo ad consistorii iudicia rele-
gandi neque ad pastores pertinent, nisi quo ad
conscientiam. Sanguinis quoque habenda ratio,
ne infra gradum tertium aequalis lineae consan-
guinitatis et affinitatis concedatur. Divortia sine
extremis causis non concedenda, sed omnibus modis
curandum ut reconciliati cohabitent concorditer.
In casibus desertionis parti innocenti consulendum.
Si pars fugitiva citetur, causam desertionis pro-
babilem protulerit. Si vero non comparuerit, in-
quirendum est testimonium de parte innocenti, an
culpam habeat desertionis, an interim vitam in-
famem gesserit. Absolvenda, si bonum testimonium
attulerit.
Scholae ordinatio.
Scholae potissima ratio habenda quae est radix
et seminarium ecclesiae, politiae, oeconomiae,
posteri saeculo magna spes. Si adolescentia a
teneris pie et honeste erudiantur et instituantur,
probitati et verecundiae applicetur. Ideo quinque
personae ad ministerium scholasticum ordinatae
sunt, qui summa diligentia et observatione ingenia
adolescentum confidenter in iustas classes distri-
buant, lectiones convenientes ipsorum ingeniis pro-
ponant et repetitionibus inculcent. Praecipue
curandum quo iuventus in timore domini, in
cognitione sui et grati evangelii et pia salutarique
methodo catechismi informetur et acuatur. Ideo
pastor et diaconi tamquam inspectores crebro
scholas' visitare debent et examinibus ingenia
explorare.
Senatus quater in anno iuxta electoris ordi-
nationem singulis classibus adolescentum ingenia
diligentiam examinare explorare debet, aliquorum
diligentiam donariis ornare, ceteros incitare pro-
vehendo in classem sublimiorem, improbos vero et
negligentes degradando in classem inferiorem.
Quia illustrissimorum principum electorum
Saxoniae munificentia tres adolescentes studiosi ad
scholam misnensem deputandi sunt, quapropter
adolescentes studiosi diligentes pauperum civium
filii in praesentia superattendentis, diaconorum et
senatus examinandi et deinde unus aut alter vel
tertius pro suffragii et votorum numero confirman-
dus et ad scholam mittendus.
Quia ex aerario pauperum huius ecclesiae et
monasterii censibus octuaginta aurei quatuor adoles-
centibus annuatim numerari debent, singulis viginti
aureos per triennium si bonum testimonium ab
universitate et praeceptoribus protulerint. Elapso
triennio aliis rite electis iuxta senatus et super-
attendentis et diaconorum decretum per triennium
iterum numerandum. Et ut tales gratiam dignam
patriae referant, ecclesiae et reipublicae Pyrnensi
alligati esse debeant.
Ad Gregorii diem solito more publicis cere-
moniis et cantilenis vos ad se pueri; item: Hoc
illi gratum officium etc. per singulas plateas ordine
incedentes vexillis in templo congregati deo gratias
agant te deum laudamus cantando, ubi adolescens
episcopus collectam legat cum maioris campanae
sonitu. Postea donaria noviciis distribuantur.
Stipendium viginti aureorum cum habitatione
et hospitio duarum domuum in monasterio depu-
tatum est in visitatione consentiente senatu eccle-
siae ministris emeritis et benemeritis, aut eorum
viduis et pupillis qui alias exiguo stipendio sunt
provisi, ne emendicare cogantur qui duplici et
simplici honore (ut Paulus ait) digni sunt, utque
detur exemplum mundo ingrato erga religionem,
ut septimus articulus recessus visitationis confirmat.
Organista et aedituus sua officia sedulo et
diligenter praestare debent. Praecipue aedituus,
qui in ministerio templi et sacramentorum sit
οιχουφός, qui semper domi inveniatur ad promo-
vendam actionem baptismi, visitationis infirmorum,