DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30664#0078
Das Fürstentum Siebenbürgen
Tertio: Transsubstantiatio. Neque enim haec pro-
positio: Hoc est corpus meum16 et cetera, significat
talem conversionem aut transelementationem, sed
copulationem corporis et sanguinis Christi cum pane
et vino convenientem sacramentis. Quamobrem ea-
dem de causa d[ivus] Paulus vocabula17 panis et vini
retinet et usurpat peracta etiam consecratione.
Non quidem negamus omnipotentiam Dei tan-
tam esse, ut possit in eucharistia substantiam panis
et vini vel annihilare vel in corpus et sanguinem
Christi mutare, sed quod Deus hanc suam absolu-
tam omnipotentiam in eucharistia exerceat, non vi-
detur certo verbo Dei esse traditum et apparet ve-
teri ecclesiae fuisse ignotum, sicut enim cum in Eze-
chiele de urbe Hyerusalem in latere descripta dici-
tur: Ista est Hyerusalem18, non necesse fuit, ut sub-
stantia lateris mutaretur in substantiam urbis Hye-
rusalem. Ita cum de pane dicitur: Hoc est corpus
meum, non est necesse, ut substantia panis mutetur
in substantiam corporis Christi, sed ad veritatem
sacramenti sufficit, quod corpus Christi vere sit cum
pane praesens, atque adeo necessitas ipsa veritatis
sacramenti exigere videtur, ut cum vera praesentia
corporis Christi verus panis maneat. | B 3 r |
Quarto19: Denique perspicuum est errorem Ber-
trammi20, Berengarii21, Wickeffi22, Zvinglii et Oeco-
lampadii23, diu in Galliis, Italia, Anglia et Germa-
nia, recens autem in nostra patria alias ter aflictis-
sima, excitatum esse valde perniciosum, dum eva-
cuat et tollit substantiam sacramenti nihil praeter
nuda symbola rerum relinquens, imo tollens nucle-
um et nihil praeter putamina ecclesiae filii Dei ob-
16 Mt 26,26.
17 1Kor 10,16; 11,27.
18 Ez 5,5.
19 Folgt weitgehend dem Hermannstädter Synodalbe-
schluss desselben Jahres, unten S. 261-63.
20 Verschreibung für Ratramnus, Abt von Corbie (gest.
nach 868), Autor von „De corpore et sanguine Domini
liber“; vgl. Reinerth, Gründung, S. 239, zur Person
BBKL VII, Sp. 1382-1385.
21 Offenbar Berengar, Leiter der Domschule von Tours
(gest. 1088), der sich u. a. auf der Lateransynode 1059
wegen seiner Ablehnung der Transsubstantiation verant-
worten mußte; vgl. BBKL I, Sp. 508f.
trudens, quae quidem sententia, quia rationi et sen-
sibus humanis competens est, facile arripitur et cre-
ditur. Verum scimus fundamentum theologicum es-
se, ut contra absurda rationis nostrae verbo Dei cre-
damus rationemque nostram in obsequium Deo cap-
tivemus, ut d[ivus] Paulus docet24.
Hinc perspicuum est fundamenta argumento-
rum, quibus sacramentarii suam nituntur stabilire
causam, nihil aliud esse quam vel cerebri sui figmen-
ta, imo rationis praeiudicia et testimonia sacrae
scripturae ac patrum detorta, denique articuli fidei:
Ascendit ad coelos25, corruptela, quamvis pharmacis
sapientibus obpalliata et flexiloquiis colorata.
Scimus autem totum fundamentum disputatio-
nis huius natum esse ex inquisitione de modo prae-
sentiae. Sed cum orationes divinae loco subiecti re-
quirant fidem, quam d[ivus] Paulus26 substantiam
rerum non apparentium nominat, certe modum coe-
lestem et rationi nostrae incognitum esse affirma-
mus. Ut enim non cadit in naturam humanam, quo-
modo Deus inclusus alvo virginis gestari et nasci
potuerit, prae- | B 3 v | sertim cum nulla sit proporcio
finiti ad infinitum, nihilominus tamen d[ivus] Io-
hannes in principio concionis suae evangelicae27 af-
firmat filium Dei naturam humanam assumsisse, id
nos, nisi aperte blasphemi esse velimus, credere
oportet.
Sic nec intelligimus nec ratione perspicimus,
quomodo corpus humanum in multas partes reso-
lutum suam pristinam formam assumat, nihilomi-
nus tamen huic absurditati fides claram et certam
promissionem anteponit, qua Deus testatur se
omnes mortuos in vitam revocaturum esse.
22 John Wyclif, englischer Theologe (gest. 1383), auf dem
Konstanzer Konzil verurteilt, auf lutherischer Seite häu-
fig als Vorreformator gesehen; BBKL XIV, Sp. 242-258.
Seine Ablehnung des Sakramentsempfangs durch Un-
gläubige wird in der Apologie zur Confessio Augustana
1531 verworfen, BSLK, S. 241.
23 Die Reformatoren Ulrich Zwingli und Johannes Oeco-
lampadius. Gegenüber der Hermannstädter Synode fehlt
Andreas Karlstadt.
24 1Kor 1,18-20; 2,6-16.
25 BSLK, S. 21.
26 Hebr 11,1.
27 Joh 1,14.
60
Tertio: Transsubstantiatio. Neque enim haec pro-
positio: Hoc est corpus meum16 et cetera, significat
talem conversionem aut transelementationem, sed
copulationem corporis et sanguinis Christi cum pane
et vino convenientem sacramentis. Quamobrem ea-
dem de causa d[ivus] Paulus vocabula17 panis et vini
retinet et usurpat peracta etiam consecratione.
Non quidem negamus omnipotentiam Dei tan-
tam esse, ut possit in eucharistia substantiam panis
et vini vel annihilare vel in corpus et sanguinem
Christi mutare, sed quod Deus hanc suam absolu-
tam omnipotentiam in eucharistia exerceat, non vi-
detur certo verbo Dei esse traditum et apparet ve-
teri ecclesiae fuisse ignotum, sicut enim cum in Eze-
chiele de urbe Hyerusalem in latere descripta dici-
tur: Ista est Hyerusalem18, non necesse fuit, ut sub-
stantia lateris mutaretur in substantiam urbis Hye-
rusalem. Ita cum de pane dicitur: Hoc est corpus
meum, non est necesse, ut substantia panis mutetur
in substantiam corporis Christi, sed ad veritatem
sacramenti sufficit, quod corpus Christi vere sit cum
pane praesens, atque adeo necessitas ipsa veritatis
sacramenti exigere videtur, ut cum vera praesentia
corporis Christi verus panis maneat. | B 3 r |
Quarto19: Denique perspicuum est errorem Ber-
trammi20, Berengarii21, Wickeffi22, Zvinglii et Oeco-
lampadii23, diu in Galliis, Italia, Anglia et Germa-
nia, recens autem in nostra patria alias ter aflictis-
sima, excitatum esse valde perniciosum, dum eva-
cuat et tollit substantiam sacramenti nihil praeter
nuda symbola rerum relinquens, imo tollens nucle-
um et nihil praeter putamina ecclesiae filii Dei ob-
16 Mt 26,26.
17 1Kor 10,16; 11,27.
18 Ez 5,5.
19 Folgt weitgehend dem Hermannstädter Synodalbe-
schluss desselben Jahres, unten S. 261-63.
20 Verschreibung für Ratramnus, Abt von Corbie (gest.
nach 868), Autor von „De corpore et sanguine Domini
liber“; vgl. Reinerth, Gründung, S. 239, zur Person
BBKL VII, Sp. 1382-1385.
21 Offenbar Berengar, Leiter der Domschule von Tours
(gest. 1088), der sich u. a. auf der Lateransynode 1059
wegen seiner Ablehnung der Transsubstantiation verant-
worten mußte; vgl. BBKL I, Sp. 508f.
trudens, quae quidem sententia, quia rationi et sen-
sibus humanis competens est, facile arripitur et cre-
ditur. Verum scimus fundamentum theologicum es-
se, ut contra absurda rationis nostrae verbo Dei cre-
damus rationemque nostram in obsequium Deo cap-
tivemus, ut d[ivus] Paulus docet24.
Hinc perspicuum est fundamenta argumento-
rum, quibus sacramentarii suam nituntur stabilire
causam, nihil aliud esse quam vel cerebri sui figmen-
ta, imo rationis praeiudicia et testimonia sacrae
scripturae ac patrum detorta, denique articuli fidei:
Ascendit ad coelos25, corruptela, quamvis pharmacis
sapientibus obpalliata et flexiloquiis colorata.
Scimus autem totum fundamentum disputatio-
nis huius natum esse ex inquisitione de modo prae-
sentiae. Sed cum orationes divinae loco subiecti re-
quirant fidem, quam d[ivus] Paulus26 substantiam
rerum non apparentium nominat, certe modum coe-
lestem et rationi nostrae incognitum esse affirma-
mus. Ut enim non cadit in naturam humanam, quo-
modo Deus inclusus alvo virginis gestari et nasci
potuerit, prae- | B 3 v | sertim cum nulla sit proporcio
finiti ad infinitum, nihilominus tamen d[ivus] Io-
hannes in principio concionis suae evangelicae27 af-
firmat filium Dei naturam humanam assumsisse, id
nos, nisi aperte blasphemi esse velimus, credere
oportet.
Sic nec intelligimus nec ratione perspicimus,
quomodo corpus humanum in multas partes reso-
lutum suam pristinam formam assumat, nihilomi-
nus tamen huic absurditati fides claram et certam
promissionem anteponit, qua Deus testatur se
omnes mortuos in vitam revocaturum esse.
22 John Wyclif, englischer Theologe (gest. 1383), auf dem
Konstanzer Konzil verurteilt, auf lutherischer Seite häu-
fig als Vorreformator gesehen; BBKL XIV, Sp. 242-258.
Seine Ablehnung des Sakramentsempfangs durch Un-
gläubige wird in der Apologie zur Confessio Augustana
1531 verworfen, BSLK, S. 241.
23 Die Reformatoren Ulrich Zwingli und Johannes Oeco-
lampadius. Gegenüber der Hermannstädter Synode fehlt
Andreas Karlstadt.
24 1Kor 1,18-20; 2,6-16.
25 BSLK, S. 21.
26 Hebr 11,1.
27 Joh 1,14.
60