Klöster im Hochmittelalter

180

5. Edition und Übersetzung

I. Incipit Über de conscientia29
Conscientia hominis abyssus multa (Ps 35.7).a Sicut30 enim31 profundum abyssi
exhauriri non potest, ita et32 cor hominis vacuari33 non potest a cogitationibus
suis34. Mare33 magnum et spatiosum est,36 ubi37 reptilia, quorum non est nume-
rus (Ps 103.25). Quam38 bene dicit39: reptilia. Sicut enim reptile latenter repit et 5
sinuosis anfractibus huc illucque deambulat, ita et hominis conscientiam40
venenate cogitationes suaviter intrant et exeunt, ut nesciat homo41, unde ve-
niant aut quo vadant.42 Noverat43 hoc44, qui45 dicebat: Pravum est cor hominis
et inscrutabile^ et quis, inquit47, cognoscet illud^ (1er 17.9)? Nec dictum49
quis33 pro diffrcili, sed pro impossibili, quia quod scrutationem non recipit nec 10
cognitionem.
Vide, illum magnum apostolum, Paulum loquor51, unicum scrutatorem con-
scientie sue. Michi, ait52, pro minimo est, ut a vobis iudicer aut ab humano die
(I Cor 4.3). Ecce, quomodo humanum iudicium evaserat nichil dubitans ab his,
qui foris sunt. Sed neque, inquit53, meipsum iudico (I Cor 4.4). Et ubi est54, apo- 15
stole sancte55, verbum56 tui ipsius dicentis: Si nos ipsos iudicaremus, non utique
iudicaremur37 (I Cor 11.31), cum58 teipsum vel nolis vel59 dissimules iudicare?
Audi, quare: Nichil, ait, michi conscius sumP3 (I Cor 4.4). Felix conscientia non

29 I. Incipit Über de conscientia] fehlt in Am, Brü, Fi; Conscientia Av; Incipit Über de conscientia
editus ad quemdam religiosum virum. Capitulum primum. Conscientia abyssus dicitur Mel; De
quatuor modis conscientiarum, capitulum Met; Incipit tractatus Rom Tractatus compendiosus
de puritate conscientie. Capitulum I Soi.
30 Sicut] Si Av.
31 enim] est Mel, enim dort von Hand2 interlinear nach getragen.
32 et] fehlt in Am, Ch.
33 vacuari] evacuari Ch, Rom.
34 suis] fehlt in Brü.
35 Mare] fehlt in Rom.
36 Mare ... est] Conscientia hominis est quasi mare magnum et spatiosum Ch.
37 ubi] ubi sunt Rom.
38 Quam] quorum Av.
39 dicit] dixit Ch.
40 conscientiam] in conscientiam Ch, Met.
41 homo] homines Av.
42 veniant ... vadant] veniat aut quo vadat Rom.
43 Noverat] Bene noverat Ch.
44 hoc] hic Av, hec Brü.
45 qui] quod Fi.
46 inscrutabile] insipiens Rom.
47 inquit] fehlt in Brü.