Klöster im Hochmittelalter

218

5. Edition und Übersetzung

[VI.]

[Sozi] De quatuor modis
conpunctionisa
In die illa, cum apprehendimus virum
unum, Christum scilicet, cognoscentes
illum esse unum cum Patrem et Spiritu
Sancto, tune dicemus: Panem nostrum
comedemus. (Is 4.1) Nunc enim in
terra aliena panes nobis comparamus
alienos, sed in terra nostra viventium
(Ps 26.13) panem nostrum comede-
mus. Panis alienus panis est doloris.b
In valle enim plorationis cibat nos
Deus pane lacrimarum, ut quandoque
dicatur nobis: Surgite, qui manducatis
panem doloris. (Ps 127.2)
Quatuor vero sunt panes isti secun-
dum quatuor causas fletus, pro quibus
dictum est: Beati, qui nunc fletis. (Lc
6.21) Fiere enim debemus pro peccatis
nostris, quomodo flebat psalmista di-
cens: Lavabo per singulas noctes et ce-
tera (Ps 6.7). Debemus etiam fiere pro
peccatis aliorum, sicut et Dominus fle-
vit Lazarum et super civitatem lerusa-
lem dicens: Si cognovisses peccata tua
et tu flesses sicut et ego (cf. Lc 19.42).

[Cb:] Que sequntur, excerpta
sunt ex libro, qui incipit: Domus hec,
in qua habitamus
5
VI. 1 Diffinitio bone et male
conscientie
Multi querunt scientiam, pauci consci-
entiam. Conscientia tarnen, quam sei- 10
entia citius apprehenditur et utilius
retinetur.c Conscientia namque dicitur
quasi cordis scientia. Cor enim novit se
sua scientia et multa alia. Quando novit
se, nominatur conscientia. Quando 15
preter se alia, nominatur scientia.d Sed
quando468 bene utitur sui et aliarum
rerum cogitatione, dicitur bona con-
scientia. Quando vero hiis econtrario
male utitur, tune dicitur mala consci- 20
entia. Bona est conscientia, que omni-
bus dulcis est, nulli gravis, Utens
amico ad gratiam, inimico ad patien-
tiam, omnibus ad benevolentiam, qui-
libet potest ad beneficentiam/ Bona 25
est conscientia, que habet in corde
puritatem, in ore veritatem, in actione
rectitudinem? Mala vero conscientia

a Ps.-Hildebert von Lavardin, Sermones de tempore, In dominica palmarum, Sermo I, Sp.
479f. Zu Überlieferung und Zuschreibung dieser Predigt vgl. B. Haureau, Notice sur les ser-
mons, S. 126.
b Zu diesem Motiv vgl. mit zahlreichen Nachweisen K. Schreiner, ,Brot der Tränen*.
c De interiori domo, cap. X (17), Sp. 516 B-C. „Multi querunt scientiam, pauci conscientiam.“ ist
analog zu Bernhard von Clairvaux, Ad clericos de conversione XIII (15), in: Sämtliche
Werke, Bd. 4, S. 208, 210: „Non illud eruditio, sed unctio docet, nec scientia, sed conscientia
comprehendit. “

468 Emendiert aus qui in Ch.