Metadaten

Wolgast, Eike [Hrsg.]; Seebaß, Gottfried [Hrsg.]; Heidelberger Akademie der Wissenschaften [Hrsg.]; Kirchenrechtliches Institut der Evangelischen Kirche in Deutschland [Hrsg.]; Sehling, Emil [Begr.]; Armgart, Martin [Bearb.]; Meese, Karin [Bearb.]
Die evangelischen Kirchenordnungen des XVI. Jahrhunderts (24. Band = Siebenbürgen): Das Fürstentum Siebenbürgen - das Rechtsgebiet und die Kirche der Siebenbürger Sachsen — Tübingen: Mohr Siebeck, 2012

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.30664#0196
Lizenz: Freier Zugang - alle Rechte vorbehalten
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
Das Rechtsgebiet und die Kirche der Siebenbürger Sachsen

Omnibus piis lectoribus gratia et pax Christi multiplicetur3.

Quantis errorum tenebris hactenus per antichristum
involuta fuerit Christiana religio et quam gravibus
traditionibus hominum oppressum fuerit salutare
praeceptum Dei, praeter infelicem multorum expe-
rientiam, variis doctissimorum virorum scriptis ab-
unde testatum est ac tanta librorum copia omnibus
pene orbis angulis obstrusum, ut nemo posthac ex-
cusationem inscitiae suae possit praetexere, nisi qui
obturaverit aures suas4 et occluserit oculos suos ac
prorsus noluerit intelligere, ut bene ageret5. Quod
sane malum obstinata quadam opinione plerisque
accidit, dum respiciunt consuetudinem, multitudi-
nem aut impiam potestatem et per socordiam incer-
ti futurorum praesentem fortunam potius ample-
xantur. Minime autem curant, ut primo diversam
partem audiant, causam cognoscant et intelligant,
ut postea rectius de ipso negotio iudicent, praeser-
tim cum sciant a Christo praedicta tot scandala hu-
manarum traditionum, tanta signa et prodigia am-
bitiosorum hypocritarum, ut in errorem inducantur
(si fieri possit) etiam electib, sed impiis blasphemiis
calumniantes veritatem Dei seducunt animos sim-

rum futurus sit et an Deo in tantis miseriis cure simus,
sieut ipse inquit: Invoca me in die tribulationis et eripi-
am te et glorificabis me [Ps 91,15]. Pie igitur et sapienter
faciunt aliquae in Pannoniis ecclesiae, quae doctrinam
curam repurgari et ut populus in his miseriis consolatio-
nem firmam audiat et ne in his nomen Christi deleatur.
Nec vero dubitandum est Deum in iis locis aliquas sibi
reliquias, aliquos coetus, aliqua studia, aliquas scholas
servaturum esse, ubi sonat vox evangelii sublatis idolis
et recte invocatur Deus fiducia filii mediatoris. Quare pii
ubique dent operam, ut ecclesiis suis vera ratione con-
sulant.
Abdruck: Trausch, Aktenstücke, S. 41-43 Nr. 2; Re-
formatio Ecclesiae Coronensis, [S. 2-4] MBW T XI
Nr. 3310 (unter ca. 3. September 1543, mit Nachweis
weiterer Anspielungen auf Bibelstellen); Übersetzung
Gross, Honterus-Schriften, S. 47f.

3 Vgl. Apk 1,4 und 1Petr 1,2.
Eingangsgruß und Teile der Vorrede (bis bene ageret, wei-
terhin ab primos patres bis zum Absatzende fuisset de
religione), dazu eine Anzahl Kapitel (in abweichender

plicium et quo maiorem | A 2 v | criminationibus suis
apud imperitos concilient auctoritatem, omnia sub
nomine patrum et ecclesiae agunt. Quamquam ne
nos quidem a sanctorum patrum institutis in ulla re
dissensisse possunt arguere, si modo intelligant pri-
mos patres apostolos, qui per evangelium Christi
genuerunt nos in fide, et non posteriores apostatas,
qui ab illorum doctrina atque ipsius verae ecclesiae
ordinatione turpiter seducti defecerunt et propria
scientia inflati, nullo pietatis zelo, sed tantum spe
lucri peregrinos cultus ac formas cerimoniarum eti-
am gentibus ridendas in ecclesiam sine verbo Dei
invexerunt. Quae perversa temeritas pseudopro-
phetarum usque adeo invaluit, ut, nisi Deus per
scripturam verbum suum sacratissimum diffudisset
in orbem, actum hucusque fuisset de religione.
Quod cum pro nostra mediocritate accuratius
animadverteremus et emporium Coronense in ulti-
mis partibus ecclesiae Occidentalis constitutum as-
sidue frequentari7 videamus a Graecis, Bulgaris8,
Moldavis et Valachis9 Transalpinis10 ac aliis Orien-
tali ecclesiae subiectis populis, qui tum multitudine

Folge) werden z. T. wörtlich übernommen in (der latei-
nischen Fassung) der KO von 1547, siehe unten S. 206.
4 Vgl. Spr 21,13.
5 Vgl. Nürnberger Ratsschrift = Pfeiffer, Quellen,
S. 440-447 Nr. 262, hier S. 441.
6 Vgl. Mk 13,22.
7 Kronstadt als zentraler Handelsplatz für den Orienthan-
del.
8 Als Besucher, insbesondere Händler, aus dem osmani-
schen Reich, in geringerem Maße als Mitbewohner. Alte
Niederlassung von Bulgaren mutmaßlich in der oberen
Vorstadt „Belgerey“.
9 Die Angehörigen der orthodoxen Kirche aus Griechen-
land, Bulgarien und den jenseits der Karpaten befindli-
chen Fürstentümern Moldau und Walachei.
10 Im 16. Jahrhundert wurden die Siebenbürgen und die
Walachei scheidenden Südkarparten (Siebenbürgische)
Alpen genannt, so in der Honteruskarte von 1532 „Al-
pes“, in der Karte von Lazarus und Tannstetter von
1528 auch „Transalpina Walachia Magna“; vgl. Me-
schendörfer / Mittelstrass, Siebenbürgen auf al-
ten Karten, insbes. S. 102f.

178
 
Annotationen
© Heidelberger Akademie der Wissenschaften