Metadaten

Wolgast, Eike [Hrsg.]; Seebaß, Gottfried [Hrsg.]; Heidelberger Akademie der Wissenschaften [Hrsg.]; Kirchenrechtliches Institut der Evangelischen Kirche in Deutschland [Hrsg.]; Sehling, Emil [Begr.]
Die evangelischen Kirchenordnungen des XVI. Jahrhunderts (4. Band): Das Herzogthum Preussen, Polen, die ehemals polnischen Landestheile des Königreichs Preussen, das Herzogthum Pommern — Leipzig: O.R. Reisland, 1911

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.26785#0275
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
Synode von Sendomir vom 14. April 1570.

257

Für die Gesänge der böhmischen Brüder vgl. J. Müller, in Realencyklopädie für Theologie
3, S. 466. — Zur Geschichte der Litteratur, speciell der Gesangbücher, Catechismen, Postillen,
s. Koniecki, S. 178 ff. In der Rathsschulbibliothek zu Zwickau findet sich „Der rechtgleubigen
Behemischen Brüder Catechismus durch Joh. Gyrck verdeutscht. Catechesis et confessio
fidei coetus per Poloniam congregati, in nomine Jesu Christi, per Alex. Turobinum“. 1574.
Erwähnen will ich, dass sich im St.-A. Posen, Unit. Dep., zahlreiche Original-Privilegien
für Kirchen und Gottesdienst der böhmischen Brüder aus der Zeit von 1555—1590 befinden. Die-
selben sind alle in böhmischer Sprache verfasst und betreffen böhmische und mährische Kirchspiele.
Auffallend sind die vielen deutschen Namen unter den Erbherren, welche die Religionsprivilegien ihrer
Vorfahren bestätigen, oder den Brüdern die Eigenkirchen zum Gebrauche überweisen, oder den
Grundbesitz für Kirchen schenken, oder die Kirchen von den Steuern befreien u. dergl. Als
deutsche Namen treten uns entgegen: v. Hoff, Lichtenstein, Lichtenburg, v. Waldstein,
v. Landeck, v. Lippe. Doch erübrigt es sich, auf den Inhalt der Urkunden, die zumeist von
mehreren Zeugen mit unterschrieben und untersiegelt sind, näher einzugehen. Die vor-
stehenden Bemerkungen entnehme ich dem in Regestenform vorzüglich angelegten Kataloge
des St.-A. Posen. Abschriften dieser Privilegien befinden sich in einem Bande des Archives der
Johanniskirche zu Lissa „Liber donationum fundationumque in Bohemia“. (Der Band trägt eine
eigenhändige Randbemerkung von Comenius über den Friedhof, auf welchem seine Eltern ruhen.)

A. Allgemeine Synoden.
49. Consensus mutuus in religionis christianaecapitibus inter ecclesias majoris et minoris Poloniae Russiae,
Lithuaniae et Samogitiae etc. quae juxta confessionem Augustanam, fratrum Bohemorum et Helveticam, aliquo-
modo a se (lissentire videbantur, factus in synodo Sendomiriensi anno domini 1570 die 14. Aprilis.
[Nach dem Drucke Thorn 1586. Vgl. oben S. 248.]

Posteaquam diu multumque cum sectariis
tritheitis, ebionitis, anabaptistis, conflictatum esset,
ac tandem divino favore ex tot tantisque certa-
minibus et deplorandis contentionibus emersimus,
visum est iisdem ecclesiis polonicis reformatis et
orthodoxis, quae in quibusdam capitibus et formulis
doctrinae (hostibus veritatis et evangelii) minime con-
sentire videbantur, pacis et concordise studio syno-
dum convocare atque consensionem mutuam testari.
Quare habita collatione amica et christiana, sic junctis
compositisque animis consensimus in haec capita.
Primum quemodmodum et nos qui in prae-
senti synodo nostram confessionem edidimus et
fratres, nunquam credidimus, eos, qui Augustanam
confessionem amplectuntur, aliter quam pie et
orthodoxe sentire de deo et sacra trinitate atque
incarnatione filii dei, et justificatione nostra, aliis-
que praecipuis capitibus fidei nostrae. Ita etiam ii,
qui Augustanam confessionem sequuntur, professi
sunt candide et syncere, se vicissim tam de nostra-
rumecclesiarum quam de fratrum Bohemicorum
(quos quidam rerum ignari Waldenses vocant)
confessione de deo et sacra triade, incarnatione
filii dei, justificatione, et aliis primariis capitibus
fidei christianae, nil agnoscere, quod sit absonum
ab orthodoxa veritate, et puro verbo dei.
Sehling, Kirchenordnungen. IV.

Ibique sancte invicem pollitici sumus, unani-
miter secundum regulam verbi dei, nos defen-
suros consensum hunc mutuum in vera et pura
Christi religione contra pontificios, contra sectarios,
contra denique omnes hostes evangelii et veritatis.
Deinde vero, quantum ad infoelix illud dis-
sidium de coena domini attinet, convenimus in
sententia verborum domini nostri Jesu Christi, ut
illa orthodoxe intellecta sunt a patribus, ac im-
primis Irenaeo, qui duabus rebus, scilicet terrena
et coelesti, hoc mysterium constare dixit. Neque
elementa signave nuda et vacua illa esse asseri-
mus, sed simul re ipsa credentibus exhibere et
praestare fide, quod significant. Denique, ut ex-
pressius clariusque loquamur, convenimus, ut
credamus et confiteamur, substantialem praesentiam
Christi non significari duntaxat, sed vere in coena
eo vescentibus repraesentari, distribui et exhiberi
corpus et sanguinem domini, symbolis adiectis
ipsi rei, minime nudis; secundum sacramentorum
naturam. Ne vero diversitas formularum loquendi
contentionem aliquam pariat, placuit praeter arti-
culum, qui est insertus nostrae confessioni, mutuo
consensu ascribere articulum confessionis saxoni-
carum ecclesiarum de coena domini, ad Triden-
tinum concilium anno domini MDLI missae,
33
 
Annotationen
© Heidelberger Akademie der Wissenschaften