Evangelische Kirchenordnungen des XVI. Jahrhunderts

Ordo ecclesiasticus in unitate fratrum Bohemorum.

287

modestiam, obedientiam, formant; quandoque etiam
laboribus externis, ut et adultiores acoluthos, dia-
conos, ministros novellos (tam otii vitandi causa,
quam inopiae necessitate, 2. Reg. VI. 1. 4. 1. Cor.
IV. 12.) adhibent. Cuiusmodi exercitia ordine
certo procedunt, ut nempe destinata sit hora sur-
gendi, preces agendi, studia et labores tractandi,
prandendi, coenandi cubitumque eundi, eccles. III.
1. Dato enim campanula signo, surgunt omnes;
lotique et induti, genibus simul flexis deum laudant,
Psal. V. 4. Tum se ad lectionem ac medita-
tionem sacrorum quisque confert. Post horam
circiter iterum datur signum, et conveniunt iam
omnes pariter domestici, Pal. LXXXVIII. 14. et
CXIX. 117. 148. Prov. IIX. 34. ibique cantu
psalmi aut hymni praemisso, scripturae partem
praelegit, declarat, exindeque utilia monet, et ad
deum laudandum et invocandum cohortatur, sive
pastor ipse, sive cuius ea die vices sunt. (Omnes
enim ministerio destinati, ad pueros usque talibus
exercitiis adhibentur) peractis precibus, redit
quisque ad operas suas, legendo, scribendo, me-
moriae mandando, vel etiam (ubi scholae habentur)
lectiones latinas audiendo. Atque ex his post-
modum quidam ad scholas exteras, parentum vel
antistitum sumptu emittuntur; prout vel necessitas
exigit, vel res angusta domi permittit. Pomeri-
dianum tempus, tanquam studiis minus accommo-
datum, plerumque externis operis transmittitur,
usque ad coenam, exceptis, qui in iuventute civica
instituenda occupantur. Hora tamen pomeridiana
secunda iterum ad preces (apostolico exemplo,
Act. III. 1.) conveniunt, iisque peractis ad operas
redeunt omnes. Quantum a coena temporis super-
est, vel musicae exercendae, vel psalmodiae datur.
Tandem vespertinae preces, Psal. LV. 18. finem
imponunt, et quilibet ad quietem se confert: neque
nocturnae sessitationes, multo minus domo egres-
siones, cuiquam permittuntur. Ideoque domus
tempestive clauditur, clavesque vel patrifamilias,
vel custodi sequentis diei traduntur. Prandii et
coenae tempus nec silentio, nec nugis, transmittitur,
sed recitant memoriter pueri vel morum praecepta,
vel catechesin, vel cantilenas aut psalmos, quos
memoriae mandare iussi sunt; adultiores vero
partem aliquam textus sacri ex ordine. Quantum
supersit temporis, proponitur theologica quaepiam
(ordinarie ad locum communem eius hebdomadis
spectans) quaestio, in qua enodanda quisque (ab
infimis facto initio) suas experitur vires, pastor
denique concludit. Aliquando etiam (quaestionis
illius loco) aliquid praelegi iubetur. Habent et
distributa inter se officia ordinis domestici omnes,
ut omnes iam a pueritia attentioni et solertiae
cuidam, ad vocationis munia dextre obeunda ne-
cessariae adsuescant, nec quisquam frustra pane
vescatur. (Maioribus maiora, minora minoribus

committuntur); minoribus nempe cura malluvii
mensarum instruendarum, conclavium everrendo-
rum, etc. maioribus cura ostii domus, cellae,
granarii, hortorum , horologii, bibliothecae, mun-
diciei, ut nemo sine attentione exercenda relin-
quatur, suo et communi bono.
Munia communia, sed per ordinem ad -
ministranda, duplicia sunt.
Quaedam domestica, ministris, diaconis, aco-
luthis, communia, quibus unus una die fungitur,
secundus secunda, tertius tertia, usque ad post-
remum. Decurionem, seu ordinis custodem possis
dicere; cuius officia sunt, 1. surgendi campana
signum dare; 2. lychnum accendere; 3. cantum
ante preces moderari; 4. textum praelegere:
5. paraenesin instituere; 6. si quis a precibus aut
studiis absit, notare; 7. sub prandium quaestionem
aliquam discursui sumministrare (quod et pariter
de coena et precibus vespertinis intelligendum);
8. tandemque sub noctem domum undique occlu-
dere; clavesque pastori, aut cui debentur as-
signare.
Alia sunt munia publica, solorum cui con-
cionibus ad populum habendis exercentur, diebus
nempe profestis. Id quoque procedit per ordinem •,
ut mature quisque se praeparare, omnes vero in
prophetandi dono proficere, possint, Numer. XI. 29.
1. Cor. XIV. 31. Cui fini hoc etiam inseruit,
quod ubique per viciniam auditores sunt, qui ob
distantiam iusto maiorem, vel ob morbos, non satis
commode coetum communem frequentare possunt,
emittit pastor diaconos, vel acoluthos (sive singulis
diebus dominicis, sive per intervalla) qui eis
verbum dei loquantur: quod utrinque prodest.
Auditoribus scilicet nullibi neglectis; ministerii
vero canditatis ubique et semper augmenta
capientibus. Ideo mature se meditationi textuum
dominicalium accingere solent omnes; vel triduo
ante. Die enim sabbati matutina prece peracta,
inquirit pastor, quid meditatus iam sit unusquis-
que, super crastinum textum ? enarrant igitur,
acoluthi primum, tum alii consequenter. Pastor
denique concludit, et quo potissimum respectare,
aut quid urgere (pro temporum et occasionum
diversitate) omnes, ut et quo unusquisque abire
et ubi docere debeant, indicat.
Huic etiam legi, ob evitauda varia incommoda,
omnes qui fraternitati nomen dederunt, subiacere
tenentur, ut ne quid proprio arbitratu audeant,
sive domo egrediendo (inconscio pastore aut ad-
ministro) sive sibi utensilium aliquid comparando,
sive epistolas (alicuius momenti) aliquo mittendo,
sive aliquid rerum suarum alio concedendo, sive
alienum quid in depositum sumendo, multo minus
vero operam suam ad consignandos contractus,