DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.26561#0471
97. Ordo caeremoniarum ecclesiae Haldenslebensis. 1564.
457
2. Das in entpfahung des hochwirdigen
sacraments das volk ordentlich umb den altar
gehen soll und nicht under einander, wie vor ge-
schehen, laufen, unordnung und gefar zu verhüten.
3. Das aufbieten sol nach der ubergebene
agenda drei sontage geschehen.
4. Die braut sol nicht des sontags zu abend,
sondern den montag zu 9 uhr copulirt und gesegnet
werden vorm altar; ehe der kirchgang geschieht,
sol den gesten weder essen noch trinken gegeben
werden.
5. Obwol die beide ministri an besoldunge
und arbeit gleich sein, ist doch M. Lazaro gesagt,
das er er Johan als dem elteren volgen solle,
damit nicht uneinickeit unter ihnen entstehe, und
sol er Johann pfarrer sein.
Actum 1564 in vigilia Philippi et Jacobi.
97. Ordo caeremoniarum ecclesiae Haldenslebensis. 1564.
Nos infra subscripti ministri ecclesiae Haldens-
lebiensis hoc nostro scripto testamur, nos hic pro
tenuitate nostra per dei gratiam unanimi consensu
verbum dei, hoc est, legem et evangelium iuxta
prophetarum, apostolorum ac confessionis Augustanae
doctrinam et reverendi patris d. Martini Lutheri,
d. Philippi Melanthonis atque aliorum ortho-
doxorum scripta, tum in publicis concionibus tum
etiam in privata absolutione profiteri et sacramenta
novi testamenti ut baptismum ac caenam domini
Jesu Christi [fehlt etwa: iuxta] institutionem et
vicinarum ecclesiarum harum regionum [fehlt etwa:
modum] administrare. Subjicimus quoque nos doc-
trinam atque vitam nostram iudicio verae ecclesiae
et nostrorum auditorum. Servamus autem in caere-
monis nostris hunc fere ordinem et modum.
I. De absolutione privata. Diebus
Saturni hora 2 dato signo campanae ingredimur
nos ambo templum sub precibus vespertinis audi-
turi seorsim confitentes, quos postquam fidem ac
doctrinam ipsorum exploravimus verboque dei de
sacramento altaris instruximus iuxta domini man-
datum absolvimus.
II. De concionibus. Conciones ordinarias
per septimanam quinque habemus hoc ordine:
1. Tres fiunt diebus dominicis: Prima intra
horam 6 et 7, ante hanc canuntur a custode et
populo aliquot psalmi germanici. Secunda evan-
gelii dominicalis ab hora 8 usque 9. Hanc per
vices suscipimus. Tertia epistolae dominicalis ab
hora prima usque ad secundam.
2. Diebus Martis una fit concio ab hora 6
usque ad 7, praecinuntur autem semper a schola
et populo aliquot germanici psalmi.
3. Diebus Jovis fit itidem una eodem plane
modo, quo diebus Martis.
III. De missa, Missam, quam sic vocant,
ad eundem modum, qui nunc in vicinis saxonicis
ecclesiis usitatus est, alternatim cum ornatu,
ut nominare solent, singulis diebus dominicis
celebramus.
1. Canit chorus introitum latine choraliter
vel figurate.
2. Kyrie latine cum Et in terra. Interdum
vero germanicum: Allein gott.
Sehling, Kirchenordnungen. Bd. II.
3. Celebrans missam recitat canens quandam
precationem, cui addit epistolam dominicalem, ad
populum omnia germanice.
4. Chorus iterum canit aut latinam cantionem
figurate vel choraliter aut psalmum quendum ger-
manicum.
5. Post haec celebrans canit evangelium do-
minicale germanice, deinde incipit populus sym-
bolum : Wir glauben etc. et mox fit concio evan-
gelii dominicalis.
6. Post concionem vero accedunt ad altare
communicaturi per campanulam quandam a custode
convocati.
7. His primum praelegitur a celebrante oratio
dominica cum expositione et adhortatione d. Martini
Lutheri germanica.
8. Statim fit recitatio verborum institutionis
caenae germanice.
9. Mox porrigitur iis, qui adunt, corpus et
sanguis domini. Interea canit populus psalmum:
Jesus Christus unser etc.
10. Postremo fit gratiarum actio, benedicitur
populus ac ita dimittitur.
IV. De baptismo. Infantes solent plerum-
que certa hora, nimirum secunda sed non certo
die septimanae baptizari. In hac re omnino se-
quimur modum a d. Mart. Luthero in ipsius cat-
echismo praescriptum, praeterquam quod ad astantes
et patrinos brevem quandam de baptismo commone-
factionem praetermittere soleamus. Baptizamus
etiam infantes interdum prorsus nudos. In casu
vero necessitatis baptizamus in aedibus quavis
hora, ac si nos adesse non possumus, permittimus
id fieri ab obstetricibus.
V. De funerum sepultura. Funera
sepeliuntur aut hora octava aut secunda, prae-
cedimus cum scholasticis funus, sequuntur cives;
fit pulsus una dumtaxat campana, offert quilibet
nummum in usum pauperum. Denique a nobis
brevis quaedam in templo ad populum fit exhor-
tatio. Infantes quoque, qui absque baptismo dis-
cesserunt, honeste sepelimus.
VI. De copulationibus. Copulationes
contrahentium matrimonium fiunt diebus dominicis
hora quinta et sequenti die hora decima repetunt
58
457
2. Das in entpfahung des hochwirdigen
sacraments das volk ordentlich umb den altar
gehen soll und nicht under einander, wie vor ge-
schehen, laufen, unordnung und gefar zu verhüten.
3. Das aufbieten sol nach der ubergebene
agenda drei sontage geschehen.
4. Die braut sol nicht des sontags zu abend,
sondern den montag zu 9 uhr copulirt und gesegnet
werden vorm altar; ehe der kirchgang geschieht,
sol den gesten weder essen noch trinken gegeben
werden.
5. Obwol die beide ministri an besoldunge
und arbeit gleich sein, ist doch M. Lazaro gesagt,
das er er Johan als dem elteren volgen solle,
damit nicht uneinickeit unter ihnen entstehe, und
sol er Johann pfarrer sein.
Actum 1564 in vigilia Philippi et Jacobi.
97. Ordo caeremoniarum ecclesiae Haldenslebensis. 1564.
Nos infra subscripti ministri ecclesiae Haldens-
lebiensis hoc nostro scripto testamur, nos hic pro
tenuitate nostra per dei gratiam unanimi consensu
verbum dei, hoc est, legem et evangelium iuxta
prophetarum, apostolorum ac confessionis Augustanae
doctrinam et reverendi patris d. Martini Lutheri,
d. Philippi Melanthonis atque aliorum ortho-
doxorum scripta, tum in publicis concionibus tum
etiam in privata absolutione profiteri et sacramenta
novi testamenti ut baptismum ac caenam domini
Jesu Christi [fehlt etwa: iuxta] institutionem et
vicinarum ecclesiarum harum regionum [fehlt etwa:
modum] administrare. Subjicimus quoque nos doc-
trinam atque vitam nostram iudicio verae ecclesiae
et nostrorum auditorum. Servamus autem in caere-
monis nostris hunc fere ordinem et modum.
I. De absolutione privata. Diebus
Saturni hora 2 dato signo campanae ingredimur
nos ambo templum sub precibus vespertinis audi-
turi seorsim confitentes, quos postquam fidem ac
doctrinam ipsorum exploravimus verboque dei de
sacramento altaris instruximus iuxta domini man-
datum absolvimus.
II. De concionibus. Conciones ordinarias
per septimanam quinque habemus hoc ordine:
1. Tres fiunt diebus dominicis: Prima intra
horam 6 et 7, ante hanc canuntur a custode et
populo aliquot psalmi germanici. Secunda evan-
gelii dominicalis ab hora 8 usque 9. Hanc per
vices suscipimus. Tertia epistolae dominicalis ab
hora prima usque ad secundam.
2. Diebus Martis una fit concio ab hora 6
usque ad 7, praecinuntur autem semper a schola
et populo aliquot germanici psalmi.
3. Diebus Jovis fit itidem una eodem plane
modo, quo diebus Martis.
III. De missa, Missam, quam sic vocant,
ad eundem modum, qui nunc in vicinis saxonicis
ecclesiis usitatus est, alternatim cum ornatu,
ut nominare solent, singulis diebus dominicis
celebramus.
1. Canit chorus introitum latine choraliter
vel figurate.
2. Kyrie latine cum Et in terra. Interdum
vero germanicum: Allein gott.
Sehling, Kirchenordnungen. Bd. II.
3. Celebrans missam recitat canens quandam
precationem, cui addit epistolam dominicalem, ad
populum omnia germanice.
4. Chorus iterum canit aut latinam cantionem
figurate vel choraliter aut psalmum quendum ger-
manicum.
5. Post haec celebrans canit evangelium do-
minicale germanice, deinde incipit populus sym-
bolum : Wir glauben etc. et mox fit concio evan-
gelii dominicalis.
6. Post concionem vero accedunt ad altare
communicaturi per campanulam quandam a custode
convocati.
7. His primum praelegitur a celebrante oratio
dominica cum expositione et adhortatione d. Martini
Lutheri germanica.
8. Statim fit recitatio verborum institutionis
caenae germanice.
9. Mox porrigitur iis, qui adunt, corpus et
sanguis domini. Interea canit populus psalmum:
Jesus Christus unser etc.
10. Postremo fit gratiarum actio, benedicitur
populus ac ita dimittitur.
IV. De baptismo. Infantes solent plerum-
que certa hora, nimirum secunda sed non certo
die septimanae baptizari. In hac re omnino se-
quimur modum a d. Mart. Luthero in ipsius cat-
echismo praescriptum, praeterquam quod ad astantes
et patrinos brevem quandam de baptismo commone-
factionem praetermittere soleamus. Baptizamus
etiam infantes interdum prorsus nudos. In casu
vero necessitatis baptizamus in aedibus quavis
hora, ac si nos adesse non possumus, permittimus
id fieri ab obstetricibus.
V. De funerum sepultura. Funera
sepeliuntur aut hora octava aut secunda, prae-
cedimus cum scholasticis funus, sequuntur cives;
fit pulsus una dumtaxat campana, offert quilibet
nummum in usum pauperum. Denique a nobis
brevis quaedam in templo ad populum fit exhor-
tatio. Infantes quoque, qui absque baptismo dis-
cesserunt, honeste sepelimus.
VI. De copulationibus. Copulationes
contrahentium matrimonium fiunt diebus dominicis
hora quinta et sequenti die hora decima repetunt
58