Evangelische Kirchenordnungen des XVI. Jahrhunderts

4b. Einführungspredigt zur Ordnung gegen Gotteslästerung u.a. [1527]

ralitate respiciens non in nostras iniquitates, sed in
suam misericordiam2, largitus est nobis benigniter et
pacem publicam et rerum abundanciam, messem co-
piosam et aerem salubrem, que omnia immeritis no-
bis contingent. Itaque summo studio conandum est,
ut, si tanta beneficia ingratos et immeritos collocata
fuerint, vel saltem grati iis utamur et cum gracia-
rum actione accipiamus. Id autem fiet, si morum
honestate vitam inculpatam prestiterimus. Huius
rei gratia magistratus urbis nostre aliquot leges con-
didit (magistratus enim est civilem iusticiam cura-
re), quibus prohibet, ne quis publicam rerum tran-
quilitatem incomposita morum perversitate protur-
bet atque adeo ne in perniciem tocius reipub. deum
sua iniquitate ad iram provocet. Hec autem leges
sunt, ut sequitur, recita Ordnung und verbot etc., ut
supra.3
Ad primum de Blasphemiis
Blasphemias audis puniendas fore aliquot nummis,
prout altera alteram atrocitate superat. Atque hec
quidem pena civilis est, que non infertur pro peccati
magnitudine, sed quantum satis est ad promoven-
dam honestam vitam. Neque peccati magnitudo aut
parvitas e pena civili estimanda est, sed e lege di-
vina. Ita autem lex dicit4: Non habebit dominus in-
sontem eum, qui in vanum adsumpserit nomen
domini. Levit. 24 [16]: Qui blasphemaverit nomen
domini, morte moriatur. 1. Chorinth. 6 [10]: Neque
ebriosi neque maledici neque rapaces regni dei he-
reditatem accipient. Proinde non tam propter num-
mos, quam propter regni celestis amissionem absti-
nendum est a blasphemiis.
Ad secundum de Ebrietatibus
Rursus punitur ebrietas levi admodum pena, quod a
magistratu civili civilitas duntaxat curetur. At me-
mineris verbi Paulini: Ebriosi regni dei hereditatem
non habebunt.5 Neque ebrius fuit Paulus, quando

2 Vgl. Ps 25,7.
3 Siehe oben, S. 71 Nr. 4a.
4 Ex 20,7.

hec scripsit, cum eadem et prophete et apostoli do-
ceant. Cavete, inquit Christus, ne quando graventur
corda vestra crapula et ebrietate etc.6 Et Esai. 5
[11]: Ve, qui mane consurgite ad sectandam ebrie-
tatem etc. Ebrii enim et commessatores veri sunt
frugum et vini depulatores, grando sunt et frigus,
quibus perit omnis terre fructus, propter hos enim
talia a domino nobis immittuntur, ut puniamur.
|175r|
Ad tercium de festis
Festis omnino opus habemus non propter iusticiam.
Sic enim nobis unum festum est per totam
vitam7, sed ne publicus ordo perturbetur. Proinde
magistratus mandat festa non ad iusticiam, sed ad
ordinem, ut interim, qui laborant, possint vires re-
cuperare, ut sciat familia alioqui difficilis, quando
sit feriandum. Hactenus enim admodum incompo-
site in festis viximus, servo ociari, domino laborare
volente. Hinc rixe, hinc contenciones, ad quas vitan-
das ordo in festis propositus est.
Ad quartum de matrimonio adolescentum
et furtivis copulacionibus
Duo hic prohibentur, alterum ne quisquam adoles-
centum citra autoritatem parentum aut tutorum
matrimonium contrahat. Hoc enim prohibet et di-
vina et civilis lex atque honestas. Quod si tamen
contractum fuerit, non dirimatur, sed ad magistra-
tum causa devolvatur, qui cognoscet et diiudicet,
num tale matrimonium sit dirimendum an confir-
mandum. Potest enim fieri, ut adolescentulus seu
virgo contrahat non temeritate, sed necessitate, et
parens morosus dirimat non honesta ulla causa, sed
mera libidine et proprio commodo. Multa sunt, que
non licent. Si tamen facta fuerint, non mox rescin-
duntur. Non licet, ut parens exheredet filium suum,
at tamen, si factum fuerit, non continuo rescinditur
exhereditacio, sed causa dispicitur. Alterum est,

5 1Kor 6,10.
6 Lk 21,34.
7 Vgl. Röm 14,5-6; Gal 4,10; Kol 2,16.



75