DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.33493#0311
3. Bentheim-Tecklenburger Kirchenordnung 1588/1619
Daniel Tossanus in Pastore suo fol. 9 1 237: Medio tutissimus ibis238.
In quaerendis et reducendis ovibus Christi opor- Nullum violentum perpetuum239.
tet esse temperamentum lenitatis et auctoritatis, ut
sit amor (inquit Gregorius) non emolliens, rigor non
exasperans.
Carmen Eucharisticum et Congratulatorium de Norma Ecclesiastica Teclaeburgensi Anno 1588 pie
conscripta et singulis totius Comitatus Parochiis communicata et commendata, hoc vero anno 1619 propter
certas et Praegnantes causas Typis hisce publice excusa
Gratia, Christe Deus, Tibi sit, sex lustra quod ante
Hanc normam Coetus Teckeleburgiaci,
Arnoldi240 Comitis studio Sanctoque labore,
Sedibus aethereis vidimus esse datam.
Si mihi sint centum linguae sint oraque centum0
Huius in hac causa non tamen ampla satis
Laus foret, ut varios casus, discrimina magna et
Perpendo, quibus est haec pia Norma data.
Martia bella nihil praeter tunc ora sonabant,
Horrebant saevis omnia verba MinisL
Turgida Gens, ignara Dei, clamare Superbas
Formidate minas, pergite in Exiliump:
Vicinus miles, (sunt conclamata) canendo,
Addidit insanis lumina torva minisCT.
„Nulla fugae ratio, nulla Spes omnia muta“x
Indoctus populus dicere promptus eratu.
Tunc trepidae Gentes vano fremuere tumultu,
Saevivere minis terrificisv populi<p. |
(Et cum Principibus magni coiere Tyranni
Adversus Christum verbigenamque truces.
Unde sed hae cecidere Minae vindictaque magna
„Huic Magno Comiti?“, Lector amande, rogas.
0 Virgilius [Vergil, Georgica 2,43].
n Ovid. lib. 2 de remed. amoris [Ovid, Remedia amoris,
664].
p Stroz. pater [Tito Vespasiano Strozzi (1425-1505)].
a Baptista Pius.
T Catullus [Catull, Carmina 64, 186].
u Ausonius [Decimus Magnus Ausonius (um 310-394/
395)].
9 Ad imitationem Buchanani in Psal. 2 [Georg Buchanan,
Psalmorum Davidis paraphrasis poetica, 1564/1565],
x Virgil. Aeneid. 6 [Vergil, Aeneis 6, 465].
¥ Ad imitationem Th. Bezae in Ps. 93, v. 3, 4, 5 [Theodor
Beza, Genfer Psalter].
“ Mauritius Landg. Hassiae in Epist. de[di]catoria ad
Principem Parentem in Psalterium [Landgraf Moritz
von Hessen (reg. 1592-1627), Davidis regis prophetae
psalterium (1593)].
Siste gradum teque aspectu ne subtrahe nostrox,
Cor Comiti capies molle fuisse minus.
Terribiles quamvis spumis undantibus amnes,
Aggeribus ruptis omnia cerno rapiv
Aequoraque immanes Caelo ructantia fluctus,
Voce tonans rauca frenat et usque domat.
Longe alias procul insurgit quum totus in iras,
Horrifice Caelum concutit atque Salum.
Nam ruat immensa ut totius machina Mundi:
Sarta tamen Domini Gratia tecta manet.
Estque sui aeternum decus admirabile Septi
Magna Ira, Domini Gratia maior adest.
Haec Comes Arnoldus perpendens verba Davidis,
Ex animo magnas tempsit is hasce minas.
Mactus erat Pietate Comes Constante Fideque
Et pariter servet Seque Piamque Fidem.
Haud secus assiduis, hinc atque hinc vocibus Heros
Ipse precabatur corde Calente Deum.
Principis esse decus, Sciow et ornamenta Poten-
tis“,
Ut sciat esse Deum et sit Pietatis amans). |
v Im Druck: terrificiis.
w Im Druck: Seio.
237 Daniel Toussain (Tossanus) d.Ä. (1541-1602) war Hof-
prediger und Professor für Theologie in Heidelberg, Cü-
No, Friedrich Wilhelm, Daniel Tossanus der Äl-
tere, Professor der Theologie und Pastor (1541-1602),
Bd. 1, Amsterdam 1898, S. 1-23; Drüll, Gelehrtenle-
xikon, S. 530f. Hier ist seine 1590 erschienene Schrift
„Pastor Evangelicus, sive de legitima Pastorum evan-
gelicorum vocatione, officio et praesidio“ gemeint.
238 Ovid, Metamorphosen II, 137.
239 Sprichwort: Zwang währet nicht lang, TPMA 13,
S. 469f.
240 Siehe oben, Anm. 1.
293
Daniel Tossanus in Pastore suo fol. 9 1 237: Medio tutissimus ibis238.
In quaerendis et reducendis ovibus Christi opor- Nullum violentum perpetuum239.
tet esse temperamentum lenitatis et auctoritatis, ut
sit amor (inquit Gregorius) non emolliens, rigor non
exasperans.
Carmen Eucharisticum et Congratulatorium de Norma Ecclesiastica Teclaeburgensi Anno 1588 pie
conscripta et singulis totius Comitatus Parochiis communicata et commendata, hoc vero anno 1619 propter
certas et Praegnantes causas Typis hisce publice excusa
Gratia, Christe Deus, Tibi sit, sex lustra quod ante
Hanc normam Coetus Teckeleburgiaci,
Arnoldi240 Comitis studio Sanctoque labore,
Sedibus aethereis vidimus esse datam.
Si mihi sint centum linguae sint oraque centum0
Huius in hac causa non tamen ampla satis
Laus foret, ut varios casus, discrimina magna et
Perpendo, quibus est haec pia Norma data.
Martia bella nihil praeter tunc ora sonabant,
Horrebant saevis omnia verba MinisL
Turgida Gens, ignara Dei, clamare Superbas
Formidate minas, pergite in Exiliump:
Vicinus miles, (sunt conclamata) canendo,
Addidit insanis lumina torva minisCT.
„Nulla fugae ratio, nulla Spes omnia muta“x
Indoctus populus dicere promptus eratu.
Tunc trepidae Gentes vano fremuere tumultu,
Saevivere minis terrificisv populi<p. |
(Et cum Principibus magni coiere Tyranni
Adversus Christum verbigenamque truces.
Unde sed hae cecidere Minae vindictaque magna
„Huic Magno Comiti?“, Lector amande, rogas.
0 Virgilius [Vergil, Georgica 2,43].
n Ovid. lib. 2 de remed. amoris [Ovid, Remedia amoris,
664].
p Stroz. pater [Tito Vespasiano Strozzi (1425-1505)].
a Baptista Pius.
T Catullus [Catull, Carmina 64, 186].
u Ausonius [Decimus Magnus Ausonius (um 310-394/
395)].
9 Ad imitationem Buchanani in Psal. 2 [Georg Buchanan,
Psalmorum Davidis paraphrasis poetica, 1564/1565],
x Virgil. Aeneid. 6 [Vergil, Aeneis 6, 465].
¥ Ad imitationem Th. Bezae in Ps. 93, v. 3, 4, 5 [Theodor
Beza, Genfer Psalter].
“ Mauritius Landg. Hassiae in Epist. de[di]catoria ad
Principem Parentem in Psalterium [Landgraf Moritz
von Hessen (reg. 1592-1627), Davidis regis prophetae
psalterium (1593)].
Siste gradum teque aspectu ne subtrahe nostrox,
Cor Comiti capies molle fuisse minus.
Terribiles quamvis spumis undantibus amnes,
Aggeribus ruptis omnia cerno rapiv
Aequoraque immanes Caelo ructantia fluctus,
Voce tonans rauca frenat et usque domat.
Longe alias procul insurgit quum totus in iras,
Horrifice Caelum concutit atque Salum.
Nam ruat immensa ut totius machina Mundi:
Sarta tamen Domini Gratia tecta manet.
Estque sui aeternum decus admirabile Septi
Magna Ira, Domini Gratia maior adest.
Haec Comes Arnoldus perpendens verba Davidis,
Ex animo magnas tempsit is hasce minas.
Mactus erat Pietate Comes Constante Fideque
Et pariter servet Seque Piamque Fidem.
Haud secus assiduis, hinc atque hinc vocibus Heros
Ipse precabatur corde Calente Deum.
Principis esse decus, Sciow et ornamenta Poten-
tis“,
Ut sciat esse Deum et sit Pietatis amans). |
v Im Druck: terrificiis.
w Im Druck: Seio.
237 Daniel Toussain (Tossanus) d.Ä. (1541-1602) war Hof-
prediger und Professor für Theologie in Heidelberg, Cü-
No, Friedrich Wilhelm, Daniel Tossanus der Äl-
tere, Professor der Theologie und Pastor (1541-1602),
Bd. 1, Amsterdam 1898, S. 1-23; Drüll, Gelehrtenle-
xikon, S. 530f. Hier ist seine 1590 erschienene Schrift
„Pastor Evangelicus, sive de legitima Pastorum evan-
gelicorum vocatione, officio et praesidio“ gemeint.
238 Ovid, Metamorphosen II, 137.
239 Sprichwort: Zwang währet nicht lang, TPMA 13,
S. 469f.
240 Siehe oben, Anm. 1.
293