DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42032#0038
38 J. Koch, Cusanus-Texte: IV. Briefwechsel. Erste Sammlung
Quarta questio: Gum ecclesia per orbem diffusa sit illa, in qua
esse est de necessitate salutis et que habet omnem Christi potesta-
tem, quomodo illa est vna et diffusa ?
Dico vnam et diffusam: vnam, quoniam vnum corpus Christi
5 misticum diffusum per orbem. Sed vna ex hoc deprehenditur, quo-
niam ad instar, sicut corpus ex capite et membris est, [157v] ita
et ecclesia, que habet caput ordinacione Christi, scilicet Petrum
et eius successores, qui sunt caput in presidencia regitiua ipsius
ecclesie* 1. Et ob hoc est vnus episcopatus per orbem diffusus2 et
10 vna Petri cathedra et vni<c>us Petri successor3. Et plebs Christi-
ana vni pastori, vni cathedre Petri et vnico pontifici vnita vnam
facit ecclesiam, sicut vnus homo est, quia vni capiti omnia membra
sunt vnita, et vnum regnum est, quoniam omnes provincie vni regi
subsunt. Et hec est concors omnium sanctorum sentencia: Iero-
i5 nimj, Ambrosij, Augustinj, Gregorij, Hugonis, Leonis,
Cyrilli et omnium approbatorum. Et multi textus de hoc sunt
eciam in Decreto 24 q. I4. Et ob hoc determinatum est in Extra-
vagant] Vnam. sanctam5 obedienciam quoad apostolicam sedem
esse ,,de necessitate salutis“ diuino et humano Jure, quoniam ipse
20 papa est pastor ecclesie, qui illi sedi preest, vt legitis in die para-
sceues in secunda oracione, que a deo ipsum pastorem ecclesie
datum asserit6.
Quinta questio: Concilia nonne sunt ecclesia, saltim represen-
tatiue ?
25 Dico quod omnis congregacio potest dici ecclesia, sed nulla est
illa que est per orbem diffusa, sed omnes congregaciones sunt in
13 omnis U1 regni U1 16 Cytilli U1 20 pastor] poscor U1
25 Dico — congregacio dupl. U1
bitten: „Omnipotens sempiterne Deus, . . . custodi opera misericordiae tuae,
ut Ecclesia tua toto orbe diffusa stabili fide in confessione tui nominis perse-
veret.“
1 Vgl. De conc. cath. I c. 6, S. 56, lOff.
2 a.a.O., S. 57, 6f.
3 a.a.O., c. 14, S. 74, llff.
4 Vgl. C. 24 q. 1 c. 15, 18—20, 23, 34.
5 Extravag. commun. I 8, 1 (Bonifaz VIII., 1302 Nov. 18). Denzinger-
Umberg, Enchiridion n. 468f.
6 Vgl. Missale Romanum, Feria VI in Parasceve, zweite der großen
Fürbitten: „Oremus et pro beatissimo papa nostro N., ut Deus et Dominus
noster, qui elegit eum in ordine episcopatus, salvum atque incolumem custo-
diat . . .“
Quarta questio: Gum ecclesia per orbem diffusa sit illa, in qua
esse est de necessitate salutis et que habet omnem Christi potesta-
tem, quomodo illa est vna et diffusa ?
Dico vnam et diffusam: vnam, quoniam vnum corpus Christi
5 misticum diffusum per orbem. Sed vna ex hoc deprehenditur, quo-
niam ad instar, sicut corpus ex capite et membris est, [157v] ita
et ecclesia, que habet caput ordinacione Christi, scilicet Petrum
et eius successores, qui sunt caput in presidencia regitiua ipsius
ecclesie* 1. Et ob hoc est vnus episcopatus per orbem diffusus2 et
10 vna Petri cathedra et vni<c>us Petri successor3. Et plebs Christi-
ana vni pastori, vni cathedre Petri et vnico pontifici vnita vnam
facit ecclesiam, sicut vnus homo est, quia vni capiti omnia membra
sunt vnita, et vnum regnum est, quoniam omnes provincie vni regi
subsunt. Et hec est concors omnium sanctorum sentencia: Iero-
i5 nimj, Ambrosij, Augustinj, Gregorij, Hugonis, Leonis,
Cyrilli et omnium approbatorum. Et multi textus de hoc sunt
eciam in Decreto 24 q. I4. Et ob hoc determinatum est in Extra-
vagant] Vnam. sanctam5 obedienciam quoad apostolicam sedem
esse ,,de necessitate salutis“ diuino et humano Jure, quoniam ipse
20 papa est pastor ecclesie, qui illi sedi preest, vt legitis in die para-
sceues in secunda oracione, que a deo ipsum pastorem ecclesie
datum asserit6.
Quinta questio: Concilia nonne sunt ecclesia, saltim represen-
tatiue ?
25 Dico quod omnis congregacio potest dici ecclesia, sed nulla est
illa que est per orbem diffusa, sed omnes congregaciones sunt in
13 omnis U1 regni U1 16 Cytilli U1 20 pastor] poscor U1
25 Dico — congregacio dupl. U1
bitten: „Omnipotens sempiterne Deus, . . . custodi opera misericordiae tuae,
ut Ecclesia tua toto orbe diffusa stabili fide in confessione tui nominis perse-
veret.“
1 Vgl. De conc. cath. I c. 6, S. 56, lOff.
2 a.a.O., S. 57, 6f.
3 a.a.O., c. 14, S. 74, llff.
4 Vgl. C. 24 q. 1 c. 15, 18—20, 23, 34.
5 Extravag. commun. I 8, 1 (Bonifaz VIII., 1302 Nov. 18). Denzinger-
Umberg, Enchiridion n. 468f.
6 Vgl. Missale Romanum, Feria VI in Parasceve, zweite der großen
Fürbitten: „Oremus et pro beatissimo papa nostro N., ut Deus et Dominus
noster, qui elegit eum in ordine episcopatus, salvum atque incolumem custo-
diat . . .“