DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.30530#0064
[ 481 ]
60
1. consilium admodum paternum
emanaverunt mandata maiestatum suarum additis gravissimis poenis, nihil
tamen observatum fuisse, quin imo spretis omnibus induciae illae saepius fuerunt
violatae et partes protestantium novis confoederationibus contra pacta
auctae ʸ accessione nonnullorum principum, sicut regis Daniae ᶻ¹ , ducis Vuirtenbergensis
² et aliorum ac nonnullarum civitatum, mutatione facta religio- 5
nis in diversis locis ac provinciis contra pacem et iusiurandum.
Hic acervum calumniarum congerit sanctissimus, sed quarum vanitatem refellere
nimis prom- | C iii b | ptum est. Induciae, de quibus Schuinfurti agitatum
est et quae Nurnbergae primum pactae, demum Ratisponae confirmatae
sunt, requirunt, ne quis ex ordinibus imperii alteri bellum inferat causa reli- 10
gionis, et ne Electori Saxoniae eique in hac causa coniunctis lites ob negotia
religionis in iudiciis imperii moveantur, aut iam motae iudicentur. Et si quid
in his causis contra illos iudicatum fuerit, per imperatorem abrogetur irritumque
fiat.
Haec protestantes quidem diligenter observarunt, nemini enim statuum 15
arma religionis causa intulerunt, aut ullam vim fecerunt. In suis modo ditionibus
reformationem Ecclesiarum instituerunt, id quod et Schuinfurti et Nurnbergae
sibi diserte liberum reservarunt. At iudicium ᵃ Camerae eas inducias
multis modis violavit, iudicando contra Electorem Saxoniae aliosque religionis
societate ei coniunctos. Confoederatio quidem protestantium aucta est ac- 20
cessione principum et civitatum, sed id nequaquam contra pacta aut pacem
Germaniae vel iusiurandum, nec enim vel Schuinfurti vel Nurnbergae hoc ab
ipsis, quanquam id diu utrobique flagitatum sit, extorqueri potuit, Quin si qui
postea ad suam religionem essent accessuri, eos in foedus suum reciperent
communemque causam in illis quoque pro sua portione defenderent. ³ 25
y) audactae: Concilium Tridentinum 4, S.185,1.
z) Drf. Datiae; vgl. hierzu CO 5, Sp.480, Anm. 1.
a) Drf. iudicum.
1. Der dänische König Christian III. (1503–1559) war in seiner Eigenschaft als Herzog
von Holstein dem Schmalkaldischen Bund am 6. April 1538 beigetreten (Haug–Moritz, Der
Schmalkaldische Bund, S.62; 129; 131 f.; Clauß, Christian der Dritte, S.101).
2. Ulrich, Herzog von Württemberg (1487–1550), erhielt 1534 sein Land zurück und trat
1536 dem Schmalkaldischen Bund bei.
3. Ähnlich argumentiert Bucer in ›Per quos steterit‹ (BDS 9,1, S.189,12–191,11); vgl.
hierzu auch Augustijn, Die Autorschaft, S.263.
60
1. consilium admodum paternum
emanaverunt mandata maiestatum suarum additis gravissimis poenis, nihil
tamen observatum fuisse, quin imo spretis omnibus induciae illae saepius fuerunt
violatae et partes protestantium novis confoederationibus contra pacta
auctae ʸ accessione nonnullorum principum, sicut regis Daniae ᶻ¹ , ducis Vuirtenbergensis
² et aliorum ac nonnullarum civitatum, mutatione facta religio- 5
nis in diversis locis ac provinciis contra pacem et iusiurandum.
Hic acervum calumniarum congerit sanctissimus, sed quarum vanitatem refellere
nimis prom- | C iii b | ptum est. Induciae, de quibus Schuinfurti agitatum
est et quae Nurnbergae primum pactae, demum Ratisponae confirmatae
sunt, requirunt, ne quis ex ordinibus imperii alteri bellum inferat causa reli- 10
gionis, et ne Electori Saxoniae eique in hac causa coniunctis lites ob negotia
religionis in iudiciis imperii moveantur, aut iam motae iudicentur. Et si quid
in his causis contra illos iudicatum fuerit, per imperatorem abrogetur irritumque
fiat.
Haec protestantes quidem diligenter observarunt, nemini enim statuum 15
arma religionis causa intulerunt, aut ullam vim fecerunt. In suis modo ditionibus
reformationem Ecclesiarum instituerunt, id quod et Schuinfurti et Nurnbergae
sibi diserte liberum reservarunt. At iudicium ᵃ Camerae eas inducias
multis modis violavit, iudicando contra Electorem Saxoniae aliosque religionis
societate ei coniunctos. Confoederatio quidem protestantium aucta est ac- 20
cessione principum et civitatum, sed id nequaquam contra pacta aut pacem
Germaniae vel iusiurandum, nec enim vel Schuinfurti vel Nurnbergae hoc ab
ipsis, quanquam id diu utrobique flagitatum sit, extorqueri potuit, Quin si qui
postea ad suam religionem essent accessuri, eos in foedus suum reciperent
communemque causam in illis quoque pro sua portione defenderent. ³ 25
y) audactae: Concilium Tridentinum 4, S.185,1.
z) Drf. Datiae; vgl. hierzu CO 5, Sp.480, Anm. 1.
a) Drf. iudicum.
1. Der dänische König Christian III. (1503–1559) war in seiner Eigenschaft als Herzog
von Holstein dem Schmalkaldischen Bund am 6. April 1538 beigetreten (Haug–Moritz, Der
Schmalkaldische Bund, S.62; 129; 131 f.; Clauß, Christian der Dritte, S.101).
2. Ulrich, Herzog von Württemberg (1487–1550), erhielt 1534 sein Land zurück und trat
1536 dem Schmalkaldischen Bund bei.
3. Ähnlich argumentiert Bucer in ›Per quos steterit‹ (BDS 9,1, S.189,12–191,11); vgl.
hierzu auch Augustijn, Die Autorschaft, S.263.