DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.30530#0440
436 18. gutachten zum trienter konzil
lunt ᵉ plures quaestiones moveri, ut de missa, de votis, de invocatione mortuorum,
de iustitia fidei, existimabunt non necesse esse adversari Synodo et melius esse cum
communi ecclesia orbis terrarum concordes quam perpetuam discordiam alere. Alii
alias causas et alias conscientias habent de rebus tam obscuris. Ideo non solum leves
homines, sed etiam aliqui honesti habebunt diversa iuditia ᶠ¹ . 5
Sed quaero, quid facere debet Senatus Argentinesis intelligens missam et invocationem
mortuorum prorsus esse idolatrica? Hic respondeo, ut in qualibet causa appellationis
aliud est appellare ad iudicem legittimum et aliud est se obligare ad standum
sententiae. Argentinensis Senatus appellavit ad Concilium et Caesar recte facit,
legittimam Synodum convocans, et nos recte fece- | 297 ᵛ | rimus, si offeremus nos ad 10
reddendam rationem fidei in Synodo.
Ideo potest Senatus Argentinensis aut similis aliquis, ut Jacobus ² vel ego ³ , Imperatori
respondere bona conscientia, quod velint in Synodo comparere ᵍ et reddere
rationem fidei et petant, ut in Synodo instituatur legitima cognitio delectis iudicibus
idoneis, item ʰ ut detur securitas, ut in iuditiis ⁴ fieri convenit. 15
Nec plus debebat postulare Imperator, quasi ⁱ post cognitionem non obtemperant
ʲ , deinde expectent poenas, ut sit in aliis causis appellationum. Nec Synodi sunt
arbitria similia compromissis, ideo non postulandum est, ut aliquis ante cognitionem
promittat se obtemperaturum esse, sed sunt iuditia ordinaria, quorum sententiae si
quis non obtemperat, postea ad poenam proceditur; idque servatum in Synodo Ni- 20
cena ⁵ , in qua postulavit Constantinus post cognitionem subscriptiones, neminem
antea obligavit.
Et pericula multa sunt in obligatione tali; ipsi iudices securi pronunciant, quod
volunt et quod ipsis commodius est, cum sciant se iam habere omnes partes obnoxias
et obligatas. 25
Nec valet haec ratio, quod dicunt, postulari hanc obligationem, ut stabiliatur autoritas
Synodorum, quia Synodis non sit contradicendum. Haec ipsa ratio falsa est,
quia, etiamsi teneamus, quod Synodis non sit contradicendum, tamen hoc intelligitur
de Synodo iam recepta et post cognitionem et non propterea fiat preiuditium ⁶ .
Sed Senatus Argentinensis vel Jacobus vel ego non possumus nunc promittere nos 30
obtemperaturos esse decretis Synodi, cum sciamus iam | 298 ʳ | errasse Synodum in
e) von unbekannter Hand korr. aus: volunt.
f) von unbekannter Hand undeutlich korr.
g) von unbekannter Hand korr. aus: comparare.
h) Mohnike konj. hier: ita.
i) von unbekannter Hand korr. aus: quas.
j) Mohnike konj. hier: obtemperent.
1. sc. iudicia.
2. Jakob Sturm (1489–1553), Straßburger Stettmeister.
3. Martin Bucer.
4. sc. iudiciis.
5. Ökumenisches Konzil von Nizäa (20. Mai 325–Juni/Juli 325), einberufen von Kaiser Konstantin
I.
6. sc. praeiudicium.
lunt ᵉ plures quaestiones moveri, ut de missa, de votis, de invocatione mortuorum,
de iustitia fidei, existimabunt non necesse esse adversari Synodo et melius esse cum
communi ecclesia orbis terrarum concordes quam perpetuam discordiam alere. Alii
alias causas et alias conscientias habent de rebus tam obscuris. Ideo non solum leves
homines, sed etiam aliqui honesti habebunt diversa iuditia ᶠ¹ . 5
Sed quaero, quid facere debet Senatus Argentinesis intelligens missam et invocationem
mortuorum prorsus esse idolatrica? Hic respondeo, ut in qualibet causa appellationis
aliud est appellare ad iudicem legittimum et aliud est se obligare ad standum
sententiae. Argentinensis Senatus appellavit ad Concilium et Caesar recte facit,
legittimam Synodum convocans, et nos recte fece- | 297 ᵛ | rimus, si offeremus nos ad 10
reddendam rationem fidei in Synodo.
Ideo potest Senatus Argentinensis aut similis aliquis, ut Jacobus ² vel ego ³ , Imperatori
respondere bona conscientia, quod velint in Synodo comparere ᵍ et reddere
rationem fidei et petant, ut in Synodo instituatur legitima cognitio delectis iudicibus
idoneis, item ʰ ut detur securitas, ut in iuditiis ⁴ fieri convenit. 15
Nec plus debebat postulare Imperator, quasi ⁱ post cognitionem non obtemperant
ʲ , deinde expectent poenas, ut sit in aliis causis appellationum. Nec Synodi sunt
arbitria similia compromissis, ideo non postulandum est, ut aliquis ante cognitionem
promittat se obtemperaturum esse, sed sunt iuditia ordinaria, quorum sententiae si
quis non obtemperat, postea ad poenam proceditur; idque servatum in Synodo Ni- 20
cena ⁵ , in qua postulavit Constantinus post cognitionem subscriptiones, neminem
antea obligavit.
Et pericula multa sunt in obligatione tali; ipsi iudices securi pronunciant, quod
volunt et quod ipsis commodius est, cum sciant se iam habere omnes partes obnoxias
et obligatas. 25
Nec valet haec ratio, quod dicunt, postulari hanc obligationem, ut stabiliatur autoritas
Synodorum, quia Synodis non sit contradicendum. Haec ipsa ratio falsa est,
quia, etiamsi teneamus, quod Synodis non sit contradicendum, tamen hoc intelligitur
de Synodo iam recepta et post cognitionem et non propterea fiat preiuditium ⁶ .
Sed Senatus Argentinensis vel Jacobus vel ego non possumus nunc promittere nos 30
obtemperaturos esse decretis Synodi, cum sciamus iam | 298 ʳ | errasse Synodum in
e) von unbekannter Hand korr. aus: volunt.
f) von unbekannter Hand undeutlich korr.
g) von unbekannter Hand korr. aus: comparare.
h) Mohnike konj. hier: ita.
i) von unbekannter Hand korr. aus: quas.
j) Mohnike konj. hier: obtemperent.
1. sc. iudicia.
2. Jakob Sturm (1489–1553), Straßburger Stettmeister.
3. Martin Bucer.
4. sc. iudiciis.
5. Ökumenisches Konzil von Nizäa (20. Mai 325–Juni/Juli 325), einberufen von Kaiser Konstantin
I.
6. sc. praeiudicium.