Sitzungsberichte der
Heidelberger Akademie der Wissenschaften

4. Nikolaus von Cues an ein Kartäuserkloster 43
sermonem multi recederent, sicut iam annis multis preteritis oriens
a sede Petri recedens, licet non sit minor pars ecclesie per orbem
diffuse, scismatica fuit.
Octaua questio: Nonne ait concilium Constanciense vniuer-
salia concilia esse supra papam in tribus {casibus)1 ?
Respondeo2: Quamuis possent multa dici contra hoc, tamen
admitto illud et dico quod hoc verum est, quando concilium repre-
sentat vniuersalem milita< n >tem ecclesiam3. Tunc enim, quando
tocius ecclesie consensus per suos presidentes episcopos aut eorum
vices tenentes concurrit, Romanus pontifex presumere debet, cum
hoc sit propter ecclesiam, quod, < quando) deus omnium animos
vniuit in illam sentenciam, eciam velit deus ipsum assentire debere.
Vbi autem concilium propter contradictionem aut dissencionem non
habet vniuerse ecclesie catholice consensum, sed tanta pars dissentit
que Apostolice sedi adheret, quod uel ipsa sedes que in papa et
cardinalibus constituitur vel cum hoc alie naciones in vnam sen-
tenciam conueniunt, non voluit ipsum concilium Constanciense dare
auctoritatem faciendi scisma eciam maiori parti que pape et parti
sue predicte dissentit. Unde nisi sit ,,concilium vniuersam mili-
tantem representans ecclesiam“ aut nisi adeo pauci contradicant
quod non sit periculum scis'matis, non habet locum id quod de
Constanciensi concilio dicitur. Et ideo cautissime ponit illa verba:
,,concilium vniuersale vniuersalem militantem ecclesiam represen-
tans.“
Nona questio: Nonne potest dubitari racionabiliter contra-
dicente papa cum certis an tunc apud papam et sibi adherentes
4 questio -j- Quomodo U1 nonne super ras., corr. ex nomine (?) U1
18 pape corr. ex papa U1 25 questio + Quomodo U1
1 Vgl. De conc. cath. II c. 17, S. 189,4. Man findet die betr. Dekrete am
bequemsten bei: G. Kallex, De auct. presidendi in conc. gen., S. 104f. (nach
II. von der I-Iardt, Rerum magni concilii Constantiensis IV, Sp. 98 und
1435f.). Im ersten Dekret sind die drei Fälle, in denen das Konzil sich über
den Papst stellt, aufgezählt: ,.In his quae pertinent ad fidem et exstirpa-
tionem dicti schismatis et generalem reformationem ecclesiae Dei in capite
et in membris.“
2 Vgl. dazu De conc. cath. II c. 34, S. 292, 24ff.; De auct. presidendi
in conc. gen., S. 24, 24ff.
3 Vgl. das erste Konstanzer Dekret : ,,Haec sancta Synodus . . . primo
declarat quod ipsa in Spiritu sancto legitime congregata, Concilium generale
faciens et ecclesiam catholicam militantem repraesentans, potestatem a Christo
immediate habet . . .“

5
io
15
20
25