DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.30258#0424
42.0
DIE LETZTEN STRASSBURGER JAHRE 1546-1549
sito libro descriptam Episcopi non | 148 a | curent in Ecclesijs ubique fideliter tradi et
sacramenta secundum eam administrari, de futura est nobis causa persuadendi nostris1,
ut ritos recipiant abolitos, qui nulla quidem uerbi Dei uel Apostolica authoritate invecti
[?] sunt nec habent aliquod apud nostros quidem homines momentum pietatem aedifi-
candi. Non enim licebit ostendere, quid commodi paritura sit ea restitutio, ut licebit, si 5
tot Ecclesiae quas Episcopi gubernant, piam doctrinam, ut est in proposito libro tradita,
una amplectentur et secundum eam sacramenta administrabunt.
Quinto dixi me etiam optare, ut posset ab Impferiali] Ma[iest]ate per illfustrissimas]
Cfelsitudines] Vfestras] impetrari, ut, cum erunt Ecclesiae nostrae Episcoporum guber-
nationi restituendae, adessent aliqui Impferialis] Mfaiestjatis Commissarij, viri graues, 10
docti et pij, quorum autoritate transigeretur inter episcopos et nostras Ecclesias de
legitima earum gubernatione et salutari earum11 restitutione, ita ut Ecclesijs ius et diui-
num et Canonum saluum maneret et ea in ceremonijs seruaretur moderatio, ne pietati
illae obessent. Esse quoque in proposito libro quaedam sic descripta, ut explicatione
opus habeant, quaedam etiam legitimae correctioni reseruata. De his posset rebus omni- 15
bus consensio intercedentibus talibus commissarijs commodius et solidius constitui.
Magna intercessit inter Episcopos et nostras Ecclesias offensio. Illi sibi persuaserunt nos
conatos esse eorum autoritatem, potestatem et opes euertere, quod nemini pio unquam
in | 148 b | mentem venit. Nostri memores sunt, quam grauem sint ab episcopis passi
condemnationem et persecutionem. Itaque uerendum, siv citra arbitros debeant ipsi 2.0
inter se omnia transigere Episcopi et nostri populi atque Magistratus, ne incidant, quae
piae Ecclesiarum conciliationi officiant. Quaeritur autem concordia in religione, quae
esse nulla potest, ubi non et animi consentiunt et secundum Dei verbum.
Recepi denique et ante nunc iterum ne apud Collegas meos et apud quoscunque
potero domi, concordiam Ecclesiarum fideliter promoturum et suasurum, ut in propo- 15
sita ab Impferiali] Mfaiestjate ratione nihil scrupulosius moueant. Video enim, quantum
malorum pariat Ecclesias sic esse inter se distractas. Adieci et ex comperta mihi ueritate,
quod si aliquidw potero ad promouendam istam Ecclesiarum conciliationem, id me tum
maxime praestaturum esse, cumx hic nihil nostris praeiudicauero et in integrum me in
hac parte servauero, donec ipsi a me et collegis meis sententiam rogauerint. Pridem enim 3°
graui suspitione laboro, quae a Ratisbonensi priori Colloquio plurimum aucta est, quasi
nimio concordiae studi et maiore quam par sit Sfanctorum] Patrum admiratione conce-
dam de puritate et libertate cum doctrinae tum rituum plura quam vera pietas ferat5.
Et quia nunc summa difficultas erit de abolitis ritibus restituendis, de quibus non est
omnibus eadem seientia et potest alius bona conscientia aliquos ritus usurpare 3 5
| 149 a | quos alius non potest, Religio me quoque prohibet, ne uel priuato nomine
Ecclesiae cuius minister sum aut ullis alijs Ecclesijs aliquid praeiudicem. Ego enim pro
mea conscientia valde multa subire et facere possem in his rebus, quaey alijs non haben-
tibus idem de his rebus iudicium, subeunda et facienda suadere non ausim. Quicquid
t) korr. v. B. aus: nostros. - u) gestr.: gubernatione. - v) gestr.: tfamen?].
w) gestr.: posse. - x) gestr.: hil. - y) Text: qua.
5. Diese Besorgnis taucht in seiner Stellungnahme zum Interim immer wieder auf. Vgl. in diesem
Bd., S. 353.
DIE LETZTEN STRASSBURGER JAHRE 1546-1549
sito libro descriptam Episcopi non | 148 a | curent in Ecclesijs ubique fideliter tradi et
sacramenta secundum eam administrari, de futura est nobis causa persuadendi nostris1,
ut ritos recipiant abolitos, qui nulla quidem uerbi Dei uel Apostolica authoritate invecti
[?] sunt nec habent aliquod apud nostros quidem homines momentum pietatem aedifi-
candi. Non enim licebit ostendere, quid commodi paritura sit ea restitutio, ut licebit, si 5
tot Ecclesiae quas Episcopi gubernant, piam doctrinam, ut est in proposito libro tradita,
una amplectentur et secundum eam sacramenta administrabunt.
Quinto dixi me etiam optare, ut posset ab Impferiali] Ma[iest]ate per illfustrissimas]
Cfelsitudines] Vfestras] impetrari, ut, cum erunt Ecclesiae nostrae Episcoporum guber-
nationi restituendae, adessent aliqui Impferialis] Mfaiestjatis Commissarij, viri graues, 10
docti et pij, quorum autoritate transigeretur inter episcopos et nostras Ecclesias de
legitima earum gubernatione et salutari earum11 restitutione, ita ut Ecclesijs ius et diui-
num et Canonum saluum maneret et ea in ceremonijs seruaretur moderatio, ne pietati
illae obessent. Esse quoque in proposito libro quaedam sic descripta, ut explicatione
opus habeant, quaedam etiam legitimae correctioni reseruata. De his posset rebus omni- 15
bus consensio intercedentibus talibus commissarijs commodius et solidius constitui.
Magna intercessit inter Episcopos et nostras Ecclesias offensio. Illi sibi persuaserunt nos
conatos esse eorum autoritatem, potestatem et opes euertere, quod nemini pio unquam
in | 148 b | mentem venit. Nostri memores sunt, quam grauem sint ab episcopis passi
condemnationem et persecutionem. Itaque uerendum, siv citra arbitros debeant ipsi 2.0
inter se omnia transigere Episcopi et nostri populi atque Magistratus, ne incidant, quae
piae Ecclesiarum conciliationi officiant. Quaeritur autem concordia in religione, quae
esse nulla potest, ubi non et animi consentiunt et secundum Dei verbum.
Recepi denique et ante nunc iterum ne apud Collegas meos et apud quoscunque
potero domi, concordiam Ecclesiarum fideliter promoturum et suasurum, ut in propo- 15
sita ab Impferiali] Mfaiestjate ratione nihil scrupulosius moueant. Video enim, quantum
malorum pariat Ecclesias sic esse inter se distractas. Adieci et ex comperta mihi ueritate,
quod si aliquidw potero ad promouendam istam Ecclesiarum conciliationem, id me tum
maxime praestaturum esse, cumx hic nihil nostris praeiudicauero et in integrum me in
hac parte servauero, donec ipsi a me et collegis meis sententiam rogauerint. Pridem enim 3°
graui suspitione laboro, quae a Ratisbonensi priori Colloquio plurimum aucta est, quasi
nimio concordiae studi et maiore quam par sit Sfanctorum] Patrum admiratione conce-
dam de puritate et libertate cum doctrinae tum rituum plura quam vera pietas ferat5.
Et quia nunc summa difficultas erit de abolitis ritibus restituendis, de quibus non est
omnibus eadem seientia et potest alius bona conscientia aliquos ritus usurpare 3 5
| 149 a | quos alius non potest, Religio me quoque prohibet, ne uel priuato nomine
Ecclesiae cuius minister sum aut ullis alijs Ecclesijs aliquid praeiudicem. Ego enim pro
mea conscientia valde multa subire et facere possem in his rebus, quaey alijs non haben-
tibus idem de his rebus iudicium, subeunda et facienda suadere non ausim. Quicquid
t) korr. v. B. aus: nostros. - u) gestr.: gubernatione. - v) gestr.: tfamen?].
w) gestr.: posse. - x) gestr.: hil. - y) Text: qua.
5. Diese Besorgnis taucht in seiner Stellungnahme zum Interim immer wieder auf. Vgl. in diesem
Bd., S. 353.