DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.30661#0488
Straßburg
Nec sibi quisquam propter electionis gratiam,
quam in seipso senserit, ita blandiatur, ut in peccata
et scelera contra conscientiam ruat, sed apostoli ad-
monitiones semper ob oculos positas habeat: δSi se-
cundum carnem vixeritis, moriemini. Et iterum:
Nolite errare. Neque scortatores neque idolis ser-
vientes neque adulteri neque molles neque fures ne-
que avari neque ebriosi neque maledici neque rapa-
ces regnum Dei possidebunt, 1. Corinth. 6 [9-10],
Gal. 5 [19-21].
Huc eiusdem apostoli dictum pertinet: Qui ex-
istimat se stare, videat, ne cadat, 1. Corinth. 10 [12].
Et iterum: Non ergo regnet peccatum in vestro cor-
pore mortali, ut obediatis concupiscentiis eius, Rom.
6 [12].
Qui enim concupiscentiis obediunt, fidem, quae
vera et viva fidutia est in misericordiam Dei per
Christum et in Christo promissam, excutiunt et Spi-
ritum sanctum amittunt ac tam diu sub tyrannide
peccati, ira et indignatione Dei manent, donec poe-
nitentiam agant et per spiritum Christi iterum eri-
gantur. |978|
Cum autem duplex finis sit doctrinae et dispu-
tationis de praedestinatione, alter, ut gratia Dei,
qua iustificamur sola, contra vires humanas et liberi
arbitrii asseratur, in quam sententiam d[ivi] Augus-
tini, Lutheri et Buceri9 scripta extant, alter, ut in
lucta carnis et spiritus firmam consolationem afflic-
tae conscientiae habeant, utp salutem non in suis
ipsorum, quibus facile excuti posset, sed Christi ma-
nibus consistere, sicut scriptum est: Oves meas
δ Rom. 8 [13].
p KO 1598: videlicet.
q KO 1598: superintendens.
r KO 1598: Ahenarius, Pastor ad Seniorem Petrum.
9 Eine Augustinus’ „De gratia et libero arbitrio“ (PL 44)
und Luthers „De servo arbitrio“ (WA 18, S. 600-787)
vergleichbare, grundlegende Schrift zur Prädestination
und zum freien Willen gibt es von Martin Bucer nicht.
Er kommt auf diese Fragen vor allem im Kap. 3 seiner
„Defensio adversus axioma catholicum“ von 1534 (VD
16, B 8866; Bucer-Bibliographie, Nr. 62) und im Kom-
mentar zum Römerbrief von 1536 (VD 16, B 8899; Bu-
cer-Bibliographie, Nr. 76) zu sprechen. Vgl. dazu Lang,
Evangelienkommentar Butzers, S. 156-206; Christian
nemo rapiet ex manu mea10. Ita in utroque oratio
comparanda [est], ne aut altius evolemus, quam re-
velata in Christo voluntas Dei permittat, aut ni-
mium eam deprimamus, quam viribus humanis vel
modiculum tribuatur.
Quapropter phrases duriores in scripturis non
usurpatas, quibus partim etiam ecclesiastici scrip-
tores veteres et neoterici usi sunt, vel declinemus
prorsus vel ita temperemus, ne in commemoratos
scopulos Pelagianismi aut Epicureismi impingamus.
Parce enim et admodum sobrie hoc summum sa-
lutis nostrae misterium in scriptura traditur. Passim
vero et in omnibus locis revelata voluntas, quae abs-
conditae contraria non est, in Christo proponitur,
ad quam omnes homines revocantur, in qua etiam
tutissimum est acquiescere. |979|
Johannes Marbachius11, theologiae doctor et eccle-
siae Argentinensis superattendensq, manu propria
subscripsit.
Johannes Flinner12, parochus Summi templi Ar-
gen[tinensis], testor hoc meo chirographo me sic do-
cuisse et deinceps per Christi gratiam sic docere vel-
le.
Melchior Speccerus13, pastor ad D. Thomam, manu
propria subscripsit.
Jacobus Gloccerus14, pastor ecclesiae Argent [inensis]
ad S. Nicolaum, manu propria subscripsit.
Nicolaus Florus15, pastor ad. D. Aureliam, propria
manu subscripsit.
Isaac Ahenariusr 16 propria manu subscripsit.
Krieger, Reflexions sur la place de la doctrine de la
predestination au sein de la theologie de Martin Bucer,
in: Krieger / Lienhard, Martin Bucer, S. 83-99.
Zanchi hatte eine Sammlung von Zitaten aus verschie-
denen Schriften Bucers drucken lassen (s. Bucer-Biblio-
graphie, Nr. 230).
10 Joh 10,28.
11 Zu Johannes Marbach s. Nr. 38, Anm. 1.
12 Zu Johannes Flinner s. S. 84, Anm. 475.
13 Zu Melchior Specker s. Nr. 39, Anm. 37.
14 Zu Jakob Glocker s. Nr. 39, Anm. 38.
15 Zu Nikolaus Florus s. Nr. 39, Anm. 40.
16 Isaak Kessler (Ahenarius), * 1527 in Straßburg, † 19.
November 1577 ebenda, bekleidete 1549-1560 zunächst
das Amt des Helfers und 1560-1577 dasjenige des Pfar-
rers an Alt St. Peter. Vgl. Bopp, Geistliche, Nr. 2701.
472
Nec sibi quisquam propter electionis gratiam,
quam in seipso senserit, ita blandiatur, ut in peccata
et scelera contra conscientiam ruat, sed apostoli ad-
monitiones semper ob oculos positas habeat: δSi se-
cundum carnem vixeritis, moriemini. Et iterum:
Nolite errare. Neque scortatores neque idolis ser-
vientes neque adulteri neque molles neque fures ne-
que avari neque ebriosi neque maledici neque rapa-
ces regnum Dei possidebunt, 1. Corinth. 6 [9-10],
Gal. 5 [19-21].
Huc eiusdem apostoli dictum pertinet: Qui ex-
istimat se stare, videat, ne cadat, 1. Corinth. 10 [12].
Et iterum: Non ergo regnet peccatum in vestro cor-
pore mortali, ut obediatis concupiscentiis eius, Rom.
6 [12].
Qui enim concupiscentiis obediunt, fidem, quae
vera et viva fidutia est in misericordiam Dei per
Christum et in Christo promissam, excutiunt et Spi-
ritum sanctum amittunt ac tam diu sub tyrannide
peccati, ira et indignatione Dei manent, donec poe-
nitentiam agant et per spiritum Christi iterum eri-
gantur. |978|
Cum autem duplex finis sit doctrinae et dispu-
tationis de praedestinatione, alter, ut gratia Dei,
qua iustificamur sola, contra vires humanas et liberi
arbitrii asseratur, in quam sententiam d[ivi] Augus-
tini, Lutheri et Buceri9 scripta extant, alter, ut in
lucta carnis et spiritus firmam consolationem afflic-
tae conscientiae habeant, utp salutem non in suis
ipsorum, quibus facile excuti posset, sed Christi ma-
nibus consistere, sicut scriptum est: Oves meas
δ Rom. 8 [13].
p KO 1598: videlicet.
q KO 1598: superintendens.
r KO 1598: Ahenarius, Pastor ad Seniorem Petrum.
9 Eine Augustinus’ „De gratia et libero arbitrio“ (PL 44)
und Luthers „De servo arbitrio“ (WA 18, S. 600-787)
vergleichbare, grundlegende Schrift zur Prädestination
und zum freien Willen gibt es von Martin Bucer nicht.
Er kommt auf diese Fragen vor allem im Kap. 3 seiner
„Defensio adversus axioma catholicum“ von 1534 (VD
16, B 8866; Bucer-Bibliographie, Nr. 62) und im Kom-
mentar zum Römerbrief von 1536 (VD 16, B 8899; Bu-
cer-Bibliographie, Nr. 76) zu sprechen. Vgl. dazu Lang,
Evangelienkommentar Butzers, S. 156-206; Christian
nemo rapiet ex manu mea10. Ita in utroque oratio
comparanda [est], ne aut altius evolemus, quam re-
velata in Christo voluntas Dei permittat, aut ni-
mium eam deprimamus, quam viribus humanis vel
modiculum tribuatur.
Quapropter phrases duriores in scripturis non
usurpatas, quibus partim etiam ecclesiastici scrip-
tores veteres et neoterici usi sunt, vel declinemus
prorsus vel ita temperemus, ne in commemoratos
scopulos Pelagianismi aut Epicureismi impingamus.
Parce enim et admodum sobrie hoc summum sa-
lutis nostrae misterium in scriptura traditur. Passim
vero et in omnibus locis revelata voluntas, quae abs-
conditae contraria non est, in Christo proponitur,
ad quam omnes homines revocantur, in qua etiam
tutissimum est acquiescere. |979|
Johannes Marbachius11, theologiae doctor et eccle-
siae Argentinensis superattendensq, manu propria
subscripsit.
Johannes Flinner12, parochus Summi templi Ar-
gen[tinensis], testor hoc meo chirographo me sic do-
cuisse et deinceps per Christi gratiam sic docere vel-
le.
Melchior Speccerus13, pastor ad D. Thomam, manu
propria subscripsit.
Jacobus Gloccerus14, pastor ecclesiae Argent [inensis]
ad S. Nicolaum, manu propria subscripsit.
Nicolaus Florus15, pastor ad. D. Aureliam, propria
manu subscripsit.
Isaac Ahenariusr 16 propria manu subscripsit.
Krieger, Reflexions sur la place de la doctrine de la
predestination au sein de la theologie de Martin Bucer,
in: Krieger / Lienhard, Martin Bucer, S. 83-99.
Zanchi hatte eine Sammlung von Zitaten aus verschie-
denen Schriften Bucers drucken lassen (s. Bucer-Biblio-
graphie, Nr. 230).
10 Joh 10,28.
11 Zu Johannes Marbach s. Nr. 38, Anm. 1.
12 Zu Johannes Flinner s. S. 84, Anm. 475.
13 Zu Melchior Specker s. Nr. 39, Anm. 37.
14 Zu Jakob Glocker s. Nr. 39, Anm. 38.
15 Zu Nikolaus Florus s. Nr. 39, Anm. 40.
16 Isaak Kessler (Ahenarius), * 1527 in Straßburg, † 19.
November 1577 ebenda, bekleidete 1549-1560 zunächst
das Amt des Helfers und 1560-1577 dasjenige des Pfar-
rers an Alt St. Peter. Vgl. Bopp, Geistliche, Nr. 2701.
472